ریتم

ریتم، ز ا ر ب و اندازه‌ایست در موسیقی. هر یک اثر موسیقی ریتم خود را دارد. ریتم اثر موسیقی را از ابتدا تا انتها در اندازة ضرب (اصول)-ا مویین نگاه می‌دارد. ریتم از جهت ساخت و شکل چند خیل می‌شود؛ سست، میانه و شوخ (رقصی). در موسیقی ریتم را با علامتهای 2/4، 3/4، 4/4، 5/4، 6/8، 7/8 و غیره اشاره‌ می‌کنند. مثلاً، ریتم سرودهای سست و حزین علامتهای 2/4، ولسی 3/4، میانه 4/4، 5/4 و شوخ 6/8، 7/8-را دارند.

در موسیقی ملّی تاجیک ریتمهای گوناگون بسیارند. بعزة در یک اثر (خرد یا کلان). ریتمها عوض می‌شوند (گاه سست، گاه تیز). این حالتها بیشتر در «شش‌مقام» مشاهده می‌شوند (هنگام از یک ترانه به ترانة دیگر گذشتن). در «شش‌مقام»، «سراخبار» با ریتم 2/4، «تلقینچه*-3/4، «قشقرچه» 4/4، «ساقی‌نامه» 4/4، «افر» 6/8، 1«صوت>-5/4 اجرا می‌گردد. به عبارة دیگر، ریتم سرعت ضرب را اداره می‌کند. نگرید نیز ضرب، اصول. ا. رحیم‌اف.