«مبدأ و معاد»

«مبدأ و معاد» (چ– آغاز، سرشوی و برگشتن) ، رسالة فلسفی ابن سینا، که در بارة مسئله‌های گوناگون جهان‌بینی عصر میانگی از قبیل هستی، سبب و نتیجه، نظریة صدور، تناسب نفس و تن، تناسخ و غ. بحث می‌کند. ابن سینا در رساله اوّل کتگوریهای فلسفی واجبولووجود و امکانولووجود را شرح و ایضاح داده است، که بسیار نقطه‌های تعلیمات او راجع به همین مسئله به مقابل جهان‌بینی دینی روانه شده است. مس. ، پرینتسیپ سببیّت را اعتراف کردن ابن سینا در سیستم مراتب وجود تعلیمات دینی آفرینش عالم را رد می‌کند. در رساله همچنین عاید به حادث و قدیمی عالم، حرکت و زمان، که مضمون اساسی فلسفة مشّاع را تشکیل می‌دهند، فکرهای نادری موجودند. ابن سینا، بر خلاف ارسطو، موجودیّت حرکت را در موضوع ممکن می‌داند. در خصوص پیدایش طبیعت زنده و غیریزینده او اظهار عقیده کرده، غایه انکشاف را به میان گذاشته است. بحث او اندیشه‌ها سینا در باب معرفت نیز در رساله آورده شده است. در آخر رساله تناسب تن و رخ، تناسخ مورد تحلیل متفکّر قpop گرفته است، که ماهیّت نظریة او را راجع به «مبدأ و معاد» تشکیل می‌دهد.

ف. سراجاو.