قینغال‌بازی

قینغالبازی، قنغال‌بازی، نسبت‌بازی، دسود‌بازی، یک نوع ملاقات بین اروسشونده و دامادشونده را گویند، که بعد توی فاتیده آغاز یافته، تا توی اروسی دوام می‌کرد. ق. در زمان مادرشایی پیدا شده است. منبعد ق. همچون عنعنه‌ در بین بعضی خلقها مشاهده می‌شد. شریعت واخوری اروسشونده و دامادشونده را تا توی اروسی منع می‌کرد. بنا بر این مادرروس تا توی اروسی به مقصد انس گرفتن جوانان برای واخوری محرمانه شرایط موهییا می‌نمود. این عادت را در ر-نهای جنوبی ریسپوبلیکه قنغال‌بازی، در بالاآب زرافشان، اسفره، و ناحیة سوخ ویل. فرغانه نسبت‌بازی، در اشت دسود‌بازی یا دستود‌بازی، در فاریش بخشید‌بازی می‌نامیدند.

در قراتیگین و درواز در گذشته از سبب ناداری بعضی آکلدی تویی به دو قسم-توی خرد (قلینتویی) و توی کلان (مراسم به خانة داماد بردن اروس) جدا می‌شد. در مراسم قلینتویی داماد یک قسم قلین را به پدر و مادر اروسشونده می‌داد و جوانان را نکاح می‌کردند. بعد توی خرد، که آن در خانة اروس برپا می‌گردید، داماد 7-8 روز با اروس می‌ماند. سپس تا توی اساسی هفته‌ای یک-دو مراتبه پنهانی به خانة عروس می‌آمد. بعضاً جوانان خردسال را نامزد می‌نمودند و تا به بلاغت رسیدن آنها ق. دوام می‌کرد. در کانی‌بادام عروس بعد عقد نکاح یک چند روز در خانة پدرش می‌ماند. داماد در این مدّت تا مراسم اروسفوراران یا کلین‌فُرآران به خانة اروس رفت و آ می‌کرد، که آن را رسید‌بازی می‌گفتند. چنین عادت در بعضی ناحیه‌های وادی حصار و فاریش هم جایی داشتند. موافق معلومات اتنوگرافی ق. حالا در بعضی دیهه‌های دوردست قراتیگین و درواز و وادی زرافشان همچون عنعنه‌ باقی مانده است.

ف. ذهنییوه.