خلقیت

خلقیت، عمومیت تاریخاً تشکّل‌یافتة زبانی، تیرّیتاریوی، اقتصادی و مدنی آدمان را گویند، که پیش از ملّت به وجود می‌آید. تشکّل خلقیت از دورة متّحدشوی قبیله‌ها ابتدا می‌گیرد. آن در نتیجة آمیزش قبیله‌ها به وقوع آمده، علاقة خویش و تباری آدمان به رابطة تیرّیتاریوی تبدل می‌یابد. xلقیت عادتاً از چند قبیلة از جهت پیدایش و زبان به هم نزدیک و یا از قبیله‌های گوناگون‌زبان در نتیجة یک قبیله را تصرّف نمودن قبیلة دیگر به وجود می‌آید.

در جریان تشکّل خلقیت زبان یکی از جزءهای ایتنیک (نسبتاً سیر‌شمار ا بیشتر انکشاف یافته) به زبان عمومی خلقیت تبدل می‌یبد، زبان کبیله‌های دیگر باشد، در شکل شیوه یا لهجه باقی می‌ماند و بعضاً تماماً از بین می‌رود؛ عمومیت تیرّیتاریوی، مدنی و خواجگی با یک نام عمومی تشکّل می‌یابد. مثلاً، به عقیدة اکه‌د. ب. غفوراف، پراسیسّهای ایتنیکی، که از دوره‌های قدیم در آسیای میانه صورت می‌گرفتند، باعث پیدایش سغدیان، خوارزمیان، فرغانگیها، تخاریستانیها برین خلقیتهای گوناگون گردیدند و هر کدامشان صاحب مدنیّت خود بود.
پیدایش دولت به مستحکمشوی خلقیت مساعدت نمود. ولی در جریان انکشاف تاریخی خلقیتها بعضاً می‌توانستند با دولت از جهت تیرّیتاریه و زبان موافقت نکنند. (مثلاً، خلقیتهای آسیای میانه در هیت خلافت عرب).
در نتیجة انکشاف مناسبتهای کاپیتالیستی و پرزور شدن رابطه‌های اقتصادی و فرهنگی خلقیتها به ملّتها تبدل می‌یابند. در ا.ج.ش.س. بعضی خلقیتها (تاجیکان، ترکمنها، قرغیزها و مانند اینها) مرحلة کاپیتالنستی انکشاف را از سر نگذرانده، به ملّت تبدل یافته‌اند. معمولاً بعضی خلقهای کم‌شماری، که در یک تیرّیتاریه زندگی می‌کنند (یک قسم خلقهای شمال، داغیستای و غیره) به خلقیت منسوب دانسته می‌شوند.
برهم خوردن سیستم مستملکداری امپیرنلیزم و استقلالیّت دولتی به دست آوردن بسیار مملکتهای آسیا و افریکه پراسیسّ متّحدشوی ایتنیکی و سرعت خودشناسی ملّی را تیزانید. از گروههای ایتنیکی تیرّیتاریوی قبیلوی خلقیت و ملّتهای نو تشکّل می‌یابند.
س. جاناناو.