فرمکاتیرپیه

فرمکاتیرپیه (از یونانی رharmacon-تکان-دارو و… تیرپیه) ، با دارو طبابت نمودن کسلیها را گویند. فرمکاتیرپیه امکان می‌دهد، که موافق حالت کسل و اندیشة دُختُر به فعالیّت اعضای بدل بیمار تأثیر رسانده شود. فرمکاتیرپیه یکچند نوع می‌شود. اگر این یا آن دارو به سبب بیماری تأثیر کند، این گونه فرمکاتیرپیّه را ایتیاتراپی (از یونانی اtios-سبب و trpos-تأثیر) می‌نامند. اگر ارگانیزم آدم از گارمانفا، ویتامینها، نمک، میکروالیمینتها و غیره نارسایی داشته باشد و با آنها رفع کرده شود، چنین اصول را فرمکاتیرپیة تعویضی گویند (مثلاً، یستیعمال ویتامین ب هنگام رخیت). اگر دوا به مکانیزم پیدایش و ترقّیات بیماری تأثیر کند، آن را فرمکاتیرپیة پتاگینیتیکی (از پتاگینیز) می‌دانند (مثلاً، استعمال نیتراگلیسیرین هنگام ضیقق دل، ادرنلین در وقت خروج ضیقق نفس). این یا آن نشانة کسلی توسط دارو رفع کرده شود، آن را فرمکاتیرپیة علامتی یا سیمپتمتی می‌نامند (مثلاً، عمیداپیرین، پرسیتمال، فینسیتین و غیره برای معتدل شدن حرارت بلند بدن هنگام تب؛ کادیین، گلوسین، سالوتن و غیره برای آرام نمودن سلفه و غیره).

زبسک ارگانیزم کودک یا کهنسال از ارگانیزم آدم بالغ یا میانسال فرق دارد (مثلاً، جبّیدن و اخراج مادّه‌های دارون در کودکان نظر به کلانسالان تیزتر می‌شود، کهنسالان نسبت به جوانان به این یا آن دارو کمتر طاقت می‌کنند و غیره) فرمکاتیرپیّه را باز به دو ساحه جدا می‌کنند:
فرمکاتیرپیه در پیدیتریه و فرمکاتیرپیه در گیریتریه.
فرمکاتیرپیه نه همیشه مفید است. به ارگانیزم بیمار دارو ممکن ضرر هم رساند. در نتیجة استعمال وایه (دازه)-ا از حد زیاد دارو به ارتیکاس الّیرگی یا زهرآلودی گرفتار شدن مریض ممکن است. از همین سبب برای خطرناک نبودن فرمکاتیرپیه تشخیص درست بیماری، در نظر داشتن خصوصیتهای شخصی هر یک بیمار، به معیار فرمکاپیه موافق بودن غایه و اشکال ادویه، ترتیب استعمال و حتّی شرایط نگاهداشت دارو اهمیت دارد. مثلاً، برای پیشگیری تأثیر منفی فرمکاتیرپیه به جنین 4 ماه اوّل حامله‌داری عموماً استعمال داروها را توصیه نمی‌کنند.
فرمکاتیرپیه یکی از شاخه‌های اساسی طبّ قدیم شرق بود. عاید به فرمکاتیرپیه در اوستا، «کلیله و دمنه»، اثرهای بوقرات، جالینوس، راضی و دیگر معلومات یافتن ممکن است. حکیم و عالم بزرگ ابوعلی‌سینا در «ال-قانون» اخبار چندین‌عصره را در بارة دارو‌شناسی جمع‌بست نموده، آن چیزی، که از تجربة مکمّل خود او بود، علاوه نمود. عاید به نبض و فرمکاتیرپیة کسلیهای دل او رسالة علی‌حده («ال-ادویت-ال-قلبیه») نوشته است. «ذخیرة خوارزمشاهی» اسماعیل جرجانی را انسیکلوپدیة عاید به فرمکاتیرپیه نامیدن ممکن است. منبعد فرمکاتیرپیه در آثار چنین اطبّا و حکیمان عکس یافته است: «اسباب و الامات و معالجات» نصیر‌الدّین سمرقندی «طبّ یوسفی»، «م اعدن-و ش-شفا»، «دستور-ال-علاج»، «شفا-ال-علیل»، «منافع-ال-انسان»، «احیا-ات-طبّ»، «مخزن-ال-ادویه»، «محیط اعظم»، «اجالة نافیه» و غیره.
دوختوران معاصر ساویتی در باب فرمکاتیرپیه از دستورعملهای م. د. مشکاوسکیی، ا. ف. ترینوس، د. ارنوداف و غیره استفاده می‌برند.
دبیات: ترینوس ا. ف. ، کلینیچیسکیه فرمکاتیرپیه، کییف، 1978؛ ارنوداف د. ، فرمکاتیرپیه، مسکو 1979؛ کپرناو و، ، خاشیم ر. ، مودراست ویکاو، دوشنبه 1981؛ مشکاوسکیی م. د. ، لیکرستوینّыی سریدستوه، مسکو، 1984.
یه، م. قابلاو.