بد‌الله 3نوزی

عبدالله 3نوزی برموقلی (سال تولدش نامعلوم، مرند-1841، تیخهران) ، عارف مشهور عهد کاماریة ایران. در زادگاهش صرف و نحو و علم معانی، فقه و اصول و منطق و کلام را آموخته، برای تحصیل به اصفهان رفت و در نزد ملّالی نوری به آموزش حکمت الهی پرداخت. به شهرهای نجف، کربلا، قُم سفر کرده، با حکیمان و عارفانّ مشهور زمانش شناسایی پیدا نمود.

وکتی فتحلیشاه قاچار (حکمرانی‌اش 1797-1834) ملّالی نوری را به تهران دعوت کرد، او به جای خود شاگردش عبدالله زنوزی را به تهران فرستاد. عبدالله 3نوزی در مدرسة «خان مروی» تهران تا آخر عمرش از فلسفه درس گفته است. عبدالله 3نوزی اثرهای بسیاری نوشته است، که مهمترین آنها «انوار جلّیه» و «لمات-ال-الهیه» می‌باشند. او در آثار خود رویة صدر‌الدّین شیرازی را در حکمت متعالیهه پیش گیریف­ته، مسئلة اسالت وچود و اسالت ماهیّت را تحقیق نموده است.

بد‌الله 3نوزی وجود را بالذّات و ماهیّت را بلرز شماریده، ماهیّت هر ممکن را با وجود آن در جمیع مراتب متّحد می‌داند، که از جهت تحلیل ذهنی از اصلش جدا تصوّر می‌شود. راجع به مسئلة وحدت و کثرت عبدالله 3نوزی مراتب شدّت و ضعف را قائل است. به فکر او، هر جایی، که جنبة کثرت بیشتر باشد، جنبة وحدت ضعیفتر است و در این حال جهت وحدت این جهت کثرت و جهت کثرت معروض جهت وحدت می‌باشد. عبدالله 3نوزی یک سلسله مسئله‌های دیگر فلسفة متعالیهه را نیز در اثرهایش تحقیق کرده است.