عبّاس میرزا نایبالسلطنه ابن فتحلیشاه قاجار (26. 8. 1789-25. 10. 1833) ، ارباب دولتی ایران، پسر فتحلیشاه قاجار. هنوز در دورة حکمرانی پدر فرمانفرمای آذربایجان ایران بود و اصولاً ادارة تمام ایران را در اختیار داشت. با مدد کارشناسان انگلیس و فرنسوز به اصول اروپایی در قشونهای ایران اصلاحات وارد نمود؛ در تبریز استحصال سلاح و مهمات به راه مانده شد؛ ترجمة ادبیات نظامی غرب به فارس شروع گردید.
برای غلبه بر تعصّبات هموطنانش این شاهزاده لباس نظامی اوراپوی میپوشید و در تمرینهای هرروزه شرکت میکرد. در دورة جنگهای روس و فارس (1804-1813 و 1826-1828) و ترک و فارس (1821-1823) عبّاس میرزا فرمانده کلّ بود. عبّاس میرزا مرد اصلاحطلب، شجاع، روشنفکر، خودخواه و مستبد بود.