شیباغ، شیواک، ، یوشان (artemisia) ، جنس گیاههام 1-2 و بسیارساله و نیم‌بتّه‌ای است از عایلة مرکّبگولها. پایهش اکثراً سیرپشمک خاکستری بوده، تا 1، 5 م قد می‌کشد. برگش چاک-چاک، بعضاً یک‌لخت، گلش میده، بیشتر زرد یا سرختاب بنفش. ش. بیش از 400 نمود است. اساساً در منطقة اقلیمش معتدل …

شیبا، مارهای شیبا (viperi-dae) ، یک نوع مار زهرداریست؛ از روی تصنیف علمی یک عایلة مارهای زهردار را نیز گویند. استخوان جاغ بالای مارهای شیبا کوتاه و حرکتناک بوده، در آخرشش یک یا دو دندان کلان نیچشکل دارد، که به غدودهای زهربرار پیوست است. ش. 10 جنس دارد، که قریب …

شیکیبی اصفهانی ‌محمّدریزا (4557، اصفهان-1614، دهلی) ، شاعر فارسی‌زبان هینّدوستان. در 34-سالگی سفر هندوستان را پیش گرفته، به خدمت دربار داخل شد. آخر عمر گش‌نشینی را اختیار کرد، به قلم ش. ا. «ساقی‌نامه»، مثنوی عاید به فتح سند از طرف عبدالرّحیم خان خوانان (رحیم) تعلق دارند. در تذکره‌ و بیاضها …

شیکمب، شکمبه، اشکمبه، قسم اوّل و از همه کلان معدة هیوانات جاونده را گویند، که قریب تمام طرف چپ جوف شکم را در بر می‌گیرد. حجم ش.-ا هیوان بالغ به 4/5 حصّة ‌حجم تمام معده برابر است. دیوارة ش. از قَبَتهای بیرونی (سیرازی) ، میانه (موشکی) و درونی (لعابپرده) ترکیب …

شیکم، بطن، قسم به حل آدم را گویند، که از جوف (خالیگی) و دیواره‌های آن عبارت است. دیوارة ش.-را پوست، موشک، اپانیوراز، فستسیه‌ها تشکیل می‌دهند، که از عقب با ستون‌مهره پیوست شده‌اند. از پیش و پهلو باشد، با قبرغهها و قسماً با قفس سینه پیوست می‌باشد. از سر سینه تا …

شیاف، یک نوع دارو (وزنش از 0، 5 تا 1 گ)؛ در حرارت مقرّر سخت، ولی از تأثیر گرمی بدن ملایم و آب می‌شود. آن را از داروهای گوناگون و روغن ککو تییار می‌کنند. ش.-را به رودة راست یا مهبل داخل می‌کنند.

شیزافرینیی (از یون. schizo-تجزیه می‌کنم و phren-عدل، فکر) ، یک نوع بیماری روحی را گویند. سبب ش. الحال معلوم نیست. وابسته به شکل ش. در شخص ظهورات گوناگون اختلال فعالیّت روحی، یعنی وسوسه، توهم (گلّیوتسینتسیه) ، هیجان، یا برعکس کرختی به وجود آمده، به قدر انکشاف بیماری قوّت می‌گیرد. نشانه‌های …

شیدّتناکی میدان الکتری، بزرگی ویکتاری ا-را گویند، که تأثیر قووّگی میدان الکتری را به ذرّه یا قسم الکترناک توصیف می‌دهد. ش. م. ه. با نسبت e=fo/q افاده می‌شود (گا-قووّه‌ای است، که از طرف میدان به زرید الکتریک نقطگی تأثیر می‌کند، q-قسم زرید الکتریست، که در نقطة معاینشوندة میدان جایگیر شده …

شیورزمین، شبرزمین، جایهای سیرنم و سبزه‌زار نشیبی کوه و تپّه‌ها، سای و جریها و پستخمیها را گویند، که در اطراف چشمه‌ساران پیدا می‌شوند. اکثر ش.-ا پستخمیها به باتلاق‌زار تبدل یافته، تارف حاصل می‌کنند.

شیبرم، گیاهیست بیابانی، بلندپایه، راست و شیره‌دار مانند نه‌ای، که در طبّ قدیم برای معالجة استیسکا (آبخوره) ، دولند، مفاصل و غ. به کار می‌بردند.