موختسر «وقایه» کتاب درسی مدرسه‌های عصرهای میانه. در عصر 11 فقیه آسیای میانه برهان‌الدّین علی‌ ابن ابوبکر ابن ابدولجلیل فرغانی (وفات 1197) در بارة مهمترین قانون و قاعده‌های مذهب حنفی دین اسلام در اساس اثرهای قدوری (وفات 1037) «مختصر» و شیبانی (وفات 804) «ال-جامع-اس-صغیر» با نام «هدایت» (راه به سوی …

موخاتب (عربی-خطابشونده) ، کلمه و عباره‌ای است، که شخص و یا پریدمیت مراجعتشده را نامبر می‌کند. به وظیفة مخاطب اسمهای خاص و جنس، جاندار و بی‌جان، جا‌نشینهای شخصی و دهمه کلمهایی، که به معنای اسم استفاده می‌شوند، آمده می‌توانند. مخاطب با اعضاهای جمله علاقه ندارد و اعضای جمله نیز شده …

موفردات (عربی-جمع-یکّه، تنها) ، اصول تعلیم خط در مکتبهای تاریوالیوتسیانی. مفردات-نوشت علی‌حدة حروفات عربی، مخصوصاً نستعلیق و نسخ در وقت مشق. از روی قاعدة مخصوص حرفها را با نقطه چاپ می‌کنند. هر حرف سیاهمشق دارد. حرفها را به روی کاغذ نوشته، بعد سیاه می‌کنند. موافیقن به تعلیم خطّ نستعلیق (رسم‌الخط) …

موخلیسی ملّا محمّدسالیه بدخشانی (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر تاجیک. در عصر 16 و اوّل عصر 17 عمر به cap برده است. در قندز بدخشان تولد یافته، برای تحصیل علوم رسمی دور به بخارا می‌آید. مخلصی مرد فاضل و دانشمند و از علم شعر باخبر بود. از او …

موفاریقات، موفارقات (عربی جمع cjjli» جدایی از همدیگر) ، در فلسفة عصر میانگی شرق جواهر عقلی و نفسی را گویند، که از مادّه جدا بوده، درجه‌های گوناگون دارد. ماهیّت اشیا، که دریافتة عقل است، به مفارقات داخل می‌شود. نفس ناطقة انسانی را مفارقات سفلیه و عقلهای فلکی را مفارقات علویه …

موفلان (فرنسوی mouflon، اتلیوی muflone) ، گوسفند وحشی (ovis orientalis) ، هیوان جفتسوم وحشیست از جنس گوسفند. موفلان میانجوسّه، درازی‌اش تا 115 سانتی‌متر، بلندی‌اش تا 83 سانتی‌متر، پایهای دراز، شاخ نسبتاً سبک کمانشکل (درازی شاخ موفلان نر تا 75 سانتی‌متر) دارد. موفلان ماده عادتاً بی‌شاخ است. وزن موفلان نر 50-70 …

موتنبّی ابوتّییب احمد ابن هوسین جوعفی (905، کوفه-965، عراق) ، شاعر عرب. از عایلة مشکاب. متونبّی از 12-سالگی به شعر-گویی cap کرده است. در دربار حاکمان سوریه، مصر، عراق و هلب همچون شاعر قصیده‌سرا خدمت کرده است. برای شعرهای هجوی‌اش دچار کینه و قصاص گردیده، کُشته شد. میراث ادبی متنبّی …

موتران خلیل ابد و (1872، شهر بعلبیک، لُبنان-1949) ، شاعر و اومانیست عرب (لُبنان). موتران از سال 1900 «ال-مجلّت-ال-مصریه» و غیره. «ال-جوایب-ال-مصریه» را نشر می‌کرد. از سال 1935 راهبر تئاتر ملّی مصر بود. موتران با شکلهای عنعنوی نظم عرب قانع نشده، در قالبهای نوی اروپایی هم شعر می‌نوشت. موتران از …

موتلوّین (عربی-رنگارنگ) ، شعریست، که به دو وزن یا زیاده از آن خوانده می‌شود. چندین غزلهای مشهور استادان بزرگ نظم کلاسیکی فارس-تاجیک سعدی، حافظ، سییدا و دیگر در دو بهر نوشته شده‌اند. مثلاً، این غزل سعدی (مطلعش: ای باد بامدادی، خوش می‌روی به شادی،  پیوند روح کردی، پیغام دوست دادی) …

موتلقییت (از عربی-کامل؛ آزاد) ، یک شکل اداره‌کنی مانرخ در روسیه، که حقوقهای عالی قانون‌‌گذاری (تصدیق لایحة قانونها) ، اداره‌کنی (تعیین و از کار خارج کردن شخصان عالی‌رتبه، راهبران مؤسسه و آرگنهای اداره‌کنی مرکزی محلی، فرماندهان عالی ارمیه و فلات، مدیران اداره‌های مالیه و غیره) و سود عالی (تصدیق حکمنامه، …