МАГНЕТИЗМИ ЗАМИН, геомагнетизм, майдони магнитии Замин ва фазоӣ наздизаминии Кайҳон; фасли геофизика, ки тақсимоти майдони геомагнитиро дар фазо ва тағйирёбии онро вобаста ба вақт, инчунин процессҳои геофизикии дар Замин ва қабатҳои болои атмосфера бавуҷудояндаро ки бо майдони геомагнитӣ алоқаманданд, меомӯзад. Майдони геомагнитиро дар ҳар нуқтаи фазо бо вектора шиддатнокӣ Т …

МАГНЕТИЗМ (аз юн. magnelis —магнит), маҷмӯи ҳодисаҳое, ки дар масштабҳои макроскопӣ ҳамчун таъсири мутақобили байни ҷараёнҳои электрӣ, байни ҷараёнҳову магнитҳо (ҷисмҳое, ки моменти магнитӣ доранд) ва байки магнитҳо зоҳир мешаванд. Ин таъсири мутақобил ба воситаи майдони магнитӣ ба амал меояд. Ҳамаи моддаҳо то дараҷае ба хосиятҳои магнитӣ соҳибанд (ниг. Магнетик), …

МАГНЕЗИТ, шпати магнезий (аз номи маҳалли Магнезий дар Юнон), минерал аз гурӯҳи карбонатҳо. Таркиби химиявиаш MgCOs (MgO- 47,82%, СО- 52,18%). Системаи кристаллбандиаш тригоналӣ, намуди кристаллҳояш ромбозирӣ. Бештар дар шакли массаҳои дона-дона вомехӯрад. Рангаш сафед, хокистарии зардтоб. Сахтиаш 3,75–4,25; мурт; зичиаш 2900—3100 кг/м3. Тӯдаҳои Магматизм дар ҷинсҳои намакдор (ҳамроҳи гаҷ) ва …

МАГМАТИЗМ, процессҳое, ки гудозиш ва вусъату ҳаракат, ҷойивазкунӣ, омезиш, таъсири мутақобила бо ҷинсҳои сахт ва шахшавии магмаро дар бар мегиранд. Магматизм яке аз муҳимтарин зуҳуроти активияти қаъри Замин буда, бо инкишоф, тағйироти ҳарорат ва эволюцияи тектоникии он бевосита алоқаманд аст. Баробари дигаргун шудани хусусияти ҳаракати тектоники хелҳои Магматизм ҳам тағйир …

МАГМА (юн. magma — хамира), моддаи гудохтаи таркибаш асосан силикатӣ, ки дар қаъри замин ҳосил мешавад. Таркибаш асосан аз оксиген, Si, Al, Fe, Ms, Са, Na ва К иборат. Баъзан Магма то якчанд фоиз компонентҳои бухоршаванда, асосан об, камтар оксидҳои карбон, гидрогенсулфид, гидроген, фтор, хлор ва ғ. дорад. Ҳарорати Магма …

МАГИСТРАЛИ БАЙКАЛУ АМУР, БАМ, роҳи оҳанест, ки дар Сибири Ғарбӣ ва Шарқи Дури СССР (аз ш. Тайшет то ш. Советский Гавань) сохта мешавад. Тӯлаш 4333 км. БАМ роҳҳои мавҷудаи Тайшет — шираи растанӣ, моддаҳои пӯсидаи органикӣ, пору ва ғ. (изо мегиранд. Баъзеи М. дарранда ва хунмаканд. Матвеи хонагӣ ва кирми …

МАГЕЛЛАН, Магальяйнш Фернан (тақрибан 1480, ноҳияи Тразуж-Монтиш, Португалия — 27. 4. 1521, ҷазираи Мактан, Филиппин), баҳрнавард. Солҳои 1505—12 дар экспедицияҳои Португалия иштирок карда, ду маротиба (1509,1511) то нимҷазираи Малакка рафта омадааст. Солҳои I 1519—21 барои ба ҷазираҳои Молукка аз тарафи Ғарб роҳ ёфтан ба экспедицияи Испания, ки аз 5 киштӣ …

МАГДЕБУРГ (Magdeburg), шаҳр дар РДГ, маркази маъмурии окрути Магдебург. Аҳолиаш 279 ҳазор нафар (1976). Узели роҳи оҳан ва роҳҳои автомобилгард; бандар дар д. Эльба. Маркази муҳими мошинсозии вазнин (комбинати мошинсозии вазнини ба номи Э. Тельман, заводҳои ба номи К. Либкнехт, ба номи Г. Димитров ва ғ.), истеҳсоли таҷҳизот барои саноати …

МАГДАЛЁНА (Magdalena), дарьё дар Колумбия. Тӯлаш 1150 км, масоҳати ҳавзааш 260 ҳазор км2. Аз ҷануби қаторкӯҳҳои Кордильераи Марказӣ cap шуда, ба б. қариб мерезад. Аввал аз водии танг, баъд аз байни пастхамии фарохи байникӯҳӣ ва дар охир аз депрессияи серкӯлу ботлоқзори Момпосино ва пастии назди қариб ҷорӣ мешавад. Шохоби асосиаш …

МАГАСҲО (Muscidae), оилаи ҳашарот аз гурӯҳи дуболаҳо. Дар дуяьд қариб 5 ҳазор намуди онҳо маълуманд. Баданашон тира, баъзан зард ё кабуд ва ё сабзи ҷилодор. Аз 1 то 2 ҳазор (дар давоми умри худ) дона тухм мегузоранд; баъзеашон зиндазо. Кирми Магасҳо дар моддаҳои пӯсидаи органикӣ, нору, баъзан дар бофтаҳои зиндаи …