وستدان

استدان، ظرفیست برای استخوان میّت، موخفف استخواندان. استودان گوناگانشکل بوده، از سفال یا گچ ساخته می‌شد و اجداد تاجیکان در زمانهای تا اسلامی استخوان از گوشت و پوست تازه شدة میّت را در آن نگاه می‌داشتند. استدان بار اوّل در آسیای میانه سال 1871 از تاشکینت یافت شد. در نتیجة حفریات آرشیالوگی از باششگاههای سغد قسماً از پنجکینت) و دیگر ناحیه‌های آسیای میانه استدانهای بسیاری یافت شدند، که به عصرهای 4 تا میلاد-عصر 8 میلادی تعلق دارند. عادت دفن استدانی از دین قبیله‌های ایرانیان قدیم برآمده، دیرتر به زردشتی راه یافته است. موافق اساطیر این دینها گویا استخوان انسان را اهوره‌مزدا، گشت و پوستش را اهریمن آفریده باشند. برای حرام نکردن سه مبدأ مقدّس-آتش، خاک و آب سوزاندن، گورانیدن یا به آب پرتافتن جسد ممنوع بود. بنا بر این استخوان میّت را از گوشت و پوست تازه کرده برای پاس داشتن نگاه می‌داشتند. استخوان جسد را در دورها و محلهای مختلف به طرزهای گوناگون از گوشت تازه می‌کرده‌اند: جسد را در جای خلوت یا دخمه می‌گذاشتند، تا هیوانات وحشی یا لاشه‌خورها گوشت و پوستش را خورند. بعضاً خویش و تبار یا نزدیکان میّت جسد را از گوشت و پوست تازه کرده، بعد به استدان می‌گذاشتند.
وستدان یادگاری برجستة مراسم دفن و سرچشمة مهمّ آموزش حیات معنوی گذشتگان خلق تاجیک است.
ب. یه. ستویسکیی.