تیپّة شاه

تیپّة شاه، یادگاری آرشیالوگی منسوب به دورة کُشانیان (عصرهای 1-3 م .) ، که در حدود ریانی قبادیان ولایت قورغن تپّه، در ساحل دریای ام و واقع است. تیپّة شفتالوباغ سال 1928 کشف گردید. سالهای 1957

(ا. م. مندیلشتم) و 1972 (ب. ا. لیتوینسکیی) حفریات آرشیالوگی گذرانیده شد. تیپّة شاه از چشد قسم عبارت است. قسم مرکزی راست‌کنجه بوده، با دیوارهای مدافعویی و مناره احاطه شده است. از بناهای خواجگی خم و خمپاره‌ها، انجام و اشیاک گوناگون، تمة زمان کُشانیان به دست آمد. تالاری گشاده شد، م همکلهایه گچی و سوتویهای آلگی دارد. اینچنین یک مناره گشاده شد، که در کنج قلعه از پاخسه و خشت بنیاد گردیده است و اهمیت حربی دارد. قبرهایی، که در تیپّة شاه گشاده شدند،           به ناووس شباهت دارند. از قبرها آیینه‌های برنجی، مرجانهای سفالی، تنگه‌ها، اسباب زیب و زینت بتهای گجی، هیکلچه‌های سفالی و غیره یافت شدند. بازیافتهة تیپّة شاه برای عنیق کردن صحیفه‌های ناروشن تاریخ کُشانیان اهمیت کلان دارد.

دبیات: لیتوینسکیی و. ا. ، رباطы یوجنا-تدجیکیستنسکاگا آتریده و 1972 (پمیتنیک شه‌ارتوزسکاگا ریانه) ، ارت، و. 12 (1972) ، دوشنبه. 1976. و. س. سالاوعیف.