موسارگسکیی
مادیست پیتراویچ (21. 3. 1839، دیهه کریوا، حاضره pیان تارپیس ولایت کلینین-28. 3. 1881، پتربورگ) ، بستهکار روس. موسیقی را در 6-سالگی از مادرش آموخته است. سال 1849 به پتربورگ رفته، در مکتب پیتراپولوفسک، 1852-56 در مکتب پادپرپارشیکهای گوردیه تحصیل نموده است (در این زمان) از پینینانواز ا. ا. گیرکی درس موسیقی میآموخت). سال 1852 اوّلی اثر موسارگسکیی پالکه برای فارتیپینا-«پادپرپارشیک» ایجاد شد. شناسایی (سالهای 1856-57) با ا. س. درگامыجسکیی، و. و. ستساو، م. ا. بلکیریف در تشکّل جهانبینی و ایجادیات موسارگسکیی رل کلان بازید. او از خذمت حربی دست کشیده (1858) ، در ابتدای سالهای 60 یک سلسله رمانس و اثرهای انسترومینتلی دلانگیز آفرید، که از استعداد بلندش درک میدادند. سالهای 1863-66 آپیرة «سلمبا» را (از روی رمان همنام گ. فلابیر، ناتمام) نوشت. سالهای 60 موسارگسکیی همچون ایجادکار ریلیست غایههای دموکراتهای روالیو-تسیانی را ترغیب نموده، به موضوعهای اجتماعی رو میآورد و امید و آرزوی خلق را در سرود و رمانسهایش ترنم مینمود («کلیسترت*. «الّه در وصف اریامسوشکه»، «بخوسب، خوابت برد، دهقانبچه»، «یتیمک»، «سمیناریست» و غیره). برای آپیرة «خانهدارشوی» (از روی متن بیتغییر مضحکة ن. و. گوگول، 1868) در اساس زبان گفتگوی پرتیههای واکلی ترتیب داد، که این در صنعت آپیره تجربة اوّلین بود. آپیرههای «باریس گادوناو» (از روی اثر ا. لیکسندر سیرگییویچ پوشکین، 1869، تحریر 2-یوم 1872، 1874 به صحنه گذاشته شد) و «خاونشینه» (1872 cap کرده است، بعد وفاتش ن. ا. ریمسکیی-کارسکاو به انجام رسانیده است، 1888 به صحنه گذاشته شد) برجستهترین درمههای موسیقی خلقی بوده، در صنعت موسیقی جهان همتا ندارند. آپیرة مضحکوی «یرمرکة ساراچینسک» (ناتمام، 1874-80، از روی اثر ن. و. گوگول؛ بعدتر تس. ا. کیو، ا. ک. لیداف، و. یه. شیبلین به انجام رساندند) نیز از قبیل اثرهای برجستة اوست. موسارگسکیی در این زمان، سلسلة اثرهای واکلی «بی خورشید» (1874) ، «سرود و رقصهای اجل* (1875-77) ، سیویته برای فارتیپینا «منظرهها از وыستوکه» (1874) و غیره را ایجاد نموده است. پایان عمرش در تنهایی و محتاجی گذشته است. اثرهای او به ایجادیات بستهکاران وطنی و جهانی تأثیر بزرگ رسانده است. تئاتر دولتی آکادمی آپیره و بلیت به نام صدرالدّین عینی «یرمرکة ساراچینسک» موسارگسکیی را به صحنه گذاشته است.