علم

مجموی محصولات جمعیّتی، جمع نعمتهای مادّی، که در دورة مویین (عادتاً در یک سال) استحصال کرده می‌شوند. در شرایط حاضرة روالیوتسیة علمی و تکنیکی ساحه‌های غیرینستیهسالی خواجگی خلق برای به وجود آوردن مجموع محصولات جمعیّتی فعالانه تأثیر می‌رسانند. مجموع محصولات جمعیّتی شکل نتوروی و ارزشی دارد. شکل نتوروی از واسطه …

مهمود جغمینی ابن محمّد ابن عمر خوارزمی (سال تولد نامعلوم-وفات تقرّیبن 1221) ، ریاضی‌دان، هیتشناس و ت­بیب معروف. در بارة ترجمةحال م. حاجی خلیفه در «کتاب و کشف-از-زونون» (کتاب عاید به گشایش گمانها») معلومات داده است. محمود در خوارزم تولد یافته، زندگی و ایجاد کرده است. محمود در سمرقند هم …

مهمود شبوستری ابن ابدوکریم (1252، شبوستر، نزدیکی تبریز-1320، همان جا) ، فیلسوف، شاعر، متفکّر عصرهای 13-14. اثرهای او داستان «گلشن راز»، رساله‌های «کوه-ال-حقایق»، «شهیدنامه»، «میرعات-ال-محقّقین»، که به ز­بان فارسی-تاجیکی تألیف شده‌اند، اساساً مسئله‌های فلسفی، اخلاقی و عرفانی را در بر می‌گیرند. عقاید فلسفی محمود شبوستری به تعلیمات مشّایان قرابت داشته، …

مهمود چلبی یبن محمّد (با نام مرنم چلبی نیز مشهور می‌باشد) (سال تولد نامعلوم-وفات 1525) ، ریاضی‌دان و هیت‌شناس عصر 16 تاجیک. نبیره و شاگرد قاضی‌زادة رومی. بعد از تنزّل مکتب علمی سمرقند و مانند الا‌الدّین قوشچی و دیگ. به ترکیه می‌رود و در آن جا عنعنه‌های عالمان سمرقند را …

مهمود قاشغری ابن هوسین ابن موهم­مد (1029-38، قاشغر-سال وفات نامعلوم) ، مورخ، گیاگرف و زبان‌شناس ترکیزبان آسیای میا­نه. معلومات ترجمة حالی خیلی کم است. محمود قاشغری در دورة حکمرانی قرخانیان زندگی و ایجاد کرده، بارها در صحبت عالمان بخارا و سمرقند حضور یافته بود. او با اثر خود «دیوان و …

«مزد کار، نرخ و فایده»، اثر ک. مرکس، که آن را 20 و 27 ژوئن 1865 در مجلس مشورتی ساویت ژنرالی بینلخلقی رفاقت کارگران (انتیرنتسیانلی i) معروضه کرده است. معروضه را جواباً به برآمد ج. ااستان (اعضای ساویت ژنرالی، یکی از پیروان ر. آوزن) ، که مبارزة پرولتاریت را برای …

موازینت شیمیایی، حالت سیستمه‌ای را گویند، که در آن یک یا یکچند ریکتسیه‌های شیمیایی برتریداشته به عمل می‌آید و بر زمّ این برای هر یکی از آنان سرعتهای ریکتسیه‌های مستقیم و غیریموستقیم با هم برابرند. در نتیجه ترکیب خود سیستمه به قدر وچود داشتن شرایط موجودیّت وه‌ای بیتغییر می‌ماند. در …

موازینت ترمودینامیکی، حالت سیستم ترمودینامیکیی را گویند، که سیستم مذکور در صورت از محیط جدا (ازالیتسیه) بودن و پیوسته بیتغییر ماندن پرمیترهایش در فاصلة مویین وقت خود از خود به این حالت می‌آید. در وقت cap زدن موازنت ترمودینامیکی در سیستمه همة پراتسیسّهای برنگردنده، که به دیسّیپتسیة انرژیه-گرمی‌گذرانی، دیفّوزیه، ریکتسیه‌های …

موازینت مکانیکه، حالت سیستم مکانیکیی را گویند، که زیر تأثیر قوّه‌هاست. (در این حالت همة نقطه‌های سیستمه نسبت به سیستم سرحساب داده شده بی‌حرکت می‌باشد .) اگر سیستم سرحساب انیرتسیلی باشد، موازنت مکانیکه را مطلق، در عکس حال نسبی می‌نامند. آموزش موازنت مکانیکه یکی از وظیفه‌های اساسی ستتیکه می‌باشد. برای …

موفّق‌الدّین ابدولّتیف ابن یونس بغدادی (1162، بغداد-1231، همان جا) ، طبیعتشناس، طبیب و گیاگرف عرب. موفق‌الدّین عبداللطیف عاید به باتنیکه، طبّ، آناتومیه و علمهای دیگر یک قطار اثرها ایجاد کرده است، که از آنها «کتاب-ال-افاده و-ل-اعتبار فی-ل-امور-ال-مشاهده و-ل-حوادث-ال-مویینه ب-ارة مصر» («کتاب افاده و اعتیبار در امور مشاهده و حادثه‌های مویین …