خلیل بخارایی میرک امیریبراهیم (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر تاجیک (عصر 17). موافق معلومات موزاک-ر-ال-اسواب» در مدرسه تحصیل کرد و از غایت کمال عقل و دانش از همسالان خود پیش رفته، برابر تحصیل به تدریس طالبعلمان نیز شغل داشت. خلیل بخارایی در سرودن معمّا، اینچنین شرح و تفسیر …
مفصلخلیل ابن احمد
خلیل ابن احمد-(تقریباً 719، بسره-791، همان جا) ، فیلالاگ عرب، اساسگذار عروض. نمایندة مکتب فیلالاگی بسره، شاگرد ابومر ابن الا. افکار و عقاید علمی و اشعار xلیل ابن احمد توسط آثار شاگرداپش-سیبویه، اسمهای و دیگ. باقی مان-دهاند. اثر مهمتریپ x. ا. ا. نخستین فرهنگ زبان عربی میباشد. ترتیب مادّههای فرهنگ …
مفصلخیتون دوید افیماویچ
خیتون دوید افیماویچ (16. 5. 1899، ست. کرینکی ولایت سمالینسک-11. 12. 1965، دوشنبه) ، مورخ ساویتی، دکتر علمهای تاریخ (1958) ، پراف. (1959). سال 1932 شعبة تاریخ و سال 1933 فکولتیت زبان و ادبیات انستیتوت عالی پیدگاگی بیلاروسّیّه را ختم نمود. سپیرنت انستیتوت تاریخ، فلسفه و ادبیات مسکو (1933-36) ، …
مفصل«خیر-ال-بیان»
«خیر-ال-بیان» تذکرهایست، که هادی سال 1610 تألیف کرده، سال 1626 بار دوّم تحریر و تکمیل نموده است. تذکرة عمومییست عبارت از مقدّمه، دو فصل، خاتمه و ختم خاتمه. ترتیب تذکره الفبایست. در مقدّمه بعد قسمت عنعنویی راجع به تاریخ سلاطین صفویّه سخن رفته است. فصل اوّل ذکر اقوال و اشعار …
مفصلفوچیک یولیوس
فوچیک یولیوس (23. 2. 1903، پرگه-8. 9. 1943، برلین) ، خادم حرکت کمونیستی در چکوسلواکی، نویسنده، منقّد، جرنلیست. قهرمان ملّی رسچس. از سالهای 20 یکی از محرران گزیته و جرنل پکچ-«رودی پروا» و «تواربه». فوچیک به ا.ج.ش.س. (1930، 1934-36) ، از آن جمله، به تاجیکستان نیز آمده است و یک …
مفصل«خزینت-اش-شعرا»
«خزینت-اش-شعرا» تذکرهایست، که آن را سال 1849 شاعر و دانشمند فارسیزبان هندوستان سییدلی کبیر معروف به محمّد میرنجان اجملی آللهابادی (تولد 1797) تألیف کرده است. «xزینت-اش-شعرا» شرح حالیموختسر و نمونة اشعار 190 نفر شاعر فارسیزبان هندوستان را، که در عصر 18 و نیمة اوّل عصر 19 زندگی و ایجاد کردهاند، …
مفصل«خزینة گنج الهی»
«خزینة گنج الهی» تذکرهایست، که میر امامالدّین محمّد هوسینی تقریباً بهای ن سالهای 1639-34 تألیف کرده است. ذکر قریب 460 شاعر را در بر میگیرد. ادیبان به ترتیب الفبا، از روی حرف اوّل اسم یا تخلّصشان جایی داده شدهاند. با امیرمحمّد ابن یمین شروع شده، با همایون (یکی از پادشاهان …
مفصلخوازه
خوازه، 1) وائس، واذیج، تالار، خرک، یک نوع چوبهای بر ستونها گذاشته را گویند، که به بالای آنها زنگ، دستک و نودههای تاک را بردارند. xوازه یکچند ووع (تالار، وائس، چیلاو و غیره) میشود. وائس از چوبهان به بایای ستونهای بلند (2و5-5 م) گذاشته شده عبارت بوده، آن را بیشتر …
مفصلخببازی نیشاپوری
خببازی نیشاپوری (سال تولد نامعلوم-وفات 953) ، شاعر فارس-تاجیک. از همعصران رودکی. در سرچشمههای ادبی و تاریخی عاید به xببازی نیشاپوری اشارههای مختصری به نظر میرسند. به قول عوفی xببازی نیشاپوری شاعر فاضل و هنرمند بوده، شعر را نهایت روان و ساده میسروده است. از «خببازی» تخلّص کردنش برمیآید، که …
مفصلفوته
فوطه، پارچة متاع سیربر درازیست، که همچون میانبند، لُنگی یا سلّه استفاده میبرند. فوطه در بین خلقهای آسیای میانه، از جمله تاجیکان از دورههای قدیم معمول است. اصطلاح فوطه در آسیای میانه به واسطة زبان عربی جاری گشته است. فوطه اوّل در هندوستان و منبعد در آسیای میانه پهن شده …
مفصل