شیرکتهای تجارت و صناعت در آسیای میانه

شیرکتهای تجارت و صناعت در آسیای میانه، شرکتهای تجارت و صناعت در آسیای میانه بعد به روسیه همراه شدن آن به وجود آمدند: شرکت تجارت و صناعت منوفکتورة کلان یراسلول، شرکت تجارت و صناعت اندرییف، شرکت تجارت و صناعت پاتیلیخاو، شرکتهای تجارتی برادران کرفت، ودییودا، اگلاسبیرگ، فوزیلاو، یوسفبایوها، الکسی‌افها، ینوشیوها، عدم-آسّیر، معینجاناوها، سیمخیوها، شرکت تجارت و صناعت مسکو، جمعیّت اکتسیانیری پازنن، شرکت تجارت با ایران، شرکت ماییرکارت، شرکت کودرین، شرکت 10. داووداف، شرکت بادییر، شرکت رودنیتسکیی، شرکت بیشباش و غ. ش. در انکشاف خود دو دورة اساسی را ته‌ای کردند: دورة یکم س-های 60-90 ا. 19 و دورة دوّم س-های 1900-17. در دورة یکم ش. مقداراً کم بوده، همچون تشکیلاتهای نمایندگی صناعت بافندگی روسیه عمل کرده، به برجوزیة روس اطاعت می‌کردند. در دورة دوّم شمارة ش. ، خصوصاً شرکتهای محلی خیلی افزود. 70%-ا شپرکتها در محلهای پخته‌کار (خجند، کانی‌بادام، فرغانه، اندیجان و غ .) و 30 فایضشان در محلهای دیگر آسیای میانه (محلهای چاروادار، غلّه‌کار، باغ و تاکداری و غ .) جایگیر بوده‌اند. اوّلین شرکتی، که در آسیای میانه به خرید پخته شروع کرد، شرکت تجارت و صناعت منوفکتورة کلان یراسلول بود، که س. 1884 از محلهای پخته‌کار امارت بخارا، از جمله از ینگیبازار (p-ن آرجانیکیدزیاباد حاضره) ، قُرغان تپّه100 هز. پود، س. 1889-م 240 هز. پود پخته خریده، برای صناعت بافندگی روسیه فرستاد. ش.-ها با مقصدپ هرچه بیشتر به دستاوردن پخته به دهقانان پخته‌کار پول قرض می‌دادند، نمایندگی خود را به دهات می‌فرستانیدند، تا که دهقانان پخته‌کار را زیادتر به طرف خود جلب کنند. برای پخته در بین شرکتها رقابت سخت می‌رفت. خصوصاً در شیم. تاجیکستان امروزه در بین شرکتهای تجارتی برادران کرفتها، کناپ، پاتیلیخاو، ودییف، شرکت یراسلول رقابت خیلی تیز و تند بود. بعضی شرکتها (یراسلول. می‌ییر-کرت، کودرین و غ .) برای بیشتر پخته به دست آوردن، حتّی در بیکی قُرغان تپّه، ویل. فرغانه، مضافات خجند زمین خرنیده، به واسطة چاریکّارها در آن پخته کشت می‌کردند. ش. برای آن که هنگام تازه کردن پخته مطیع صاحبان ز-دهای پَخته‌تازه‌کنی نباشند، خودشان ز-دهای پَخته‌تازه‌کنی و روغنکشی می‌ساختند. شرکت برادران ودییوها 30 ز-د پَخته‌تازه‌کنی و 5 ز-د روغنکشی، شرکت برادران کرفت 16، پاتیلیخاو 10، یراسلول 8، مسکوگی 7، سیمخه‌یف 7 ز-د پَخته‌تازه‌کنی داشت. رقابت بین ش. دو اتّحادیة شرکتها-«اندرییوسکایی» و «بیش-باش» را به وجود آورد. این اتّحادیه‌ها صاحب 70 ز-د پَخته‌تازه‌کنی و 10 ز-د روغنکشی بودند. یک خود شرکت «بیشباش» 30 فایض پختة کیشو. ترکستان، 5 ملن پود پختة تازکردشده را میخرید و 10 ملن پود چگت را در زوادهای روغنکشی خود کار کرده می‌برآمد. ز-دهای روغنکشی این دو اتّحادیه 70 فایض محصولات ز-د-های روغنکشی کشور را استحصال می‌کردند. عملیات شرکتها در آسیای میانه به انکشاف مناسبتهای پولی و مالی و کاپیتالیستی، به دیفّیرینتسیتسیة صنفی دهقانان آورد. ش. در وقت قرض‌دهی و جمع‌آوری حاصل دهقانان را فریب داده، به هر واسطه می‌کُشیدند، که آنها را در اطاعت خود نگاه دارند. از این ر و اهالی از عملیات شرکتها به شور می‌آمد. ش. اساساً تا غaلبة ریف. کب. ساتس. اکتبر و بعضاً آنها تا سالهای اوّل حاکمیت ساویتی در آسیای میانه وجود داشتند.

د .: ببخناو م. ، ساتسیلنا-ایکانامیچیسکایی پالاجینی سیویرناگا تدجیکیستنه نکنونی اکتبریه (واپراسы گنزیسه کاپیتالیزمه) ، د. . 1970

م. باباخاناو.