سیفی عروضی بخارایی

سیفی عروضی بخارایی (سال تولدش نامعلوم-وفاتش 1503) ، شاعر و ادبیات‌شناس فارس-تاجیک. در بخارا و هرات علم آموخته است. با دایرة ادبی، که جامی و نوایی سروری می‌کرده‌اند، قرابت پیدا نموده، در محیط ادبی هرات شهرت یافت. سال 1487 هرات را ترک کرده، به بخارا آمد.
نزر به معلومات سرچشمه‌های ادب سیفی عروضی بخارایی دو دیوان اشعار، سه رساله-«رسالة عروض»، «رسالة معمّا» و «رسالة موسیقی» تألیف کرده بوده است. از آنها «رسالة عروض» (تألیفش 1491) ، که با نامهای «علم-ال-عروض»، «میزای-ال-اشعار»، «عروض سیفی»، «رسالة سیفی» مشهور است و منتخب دیوان او تا زمان ما رسیده است. سیفی عروضی بخارایی در «رسالة عروض» عاید به ماهیّت شعر و شاعری، شرح و بیان اصطلاحات و قانون و قاعده‌های عروض، بحرها و دایره‌های عروض خیلی مفصل و با زبان ساده بحث می‌نماید. سیفی عروضی بخارایی در تألیف «رسالة عروض» از یک طرف به رسالة در ساحة علم عروض نوشتة گذشتگانش-خلیل ابن احمد، ابراهیم ابن عبدالرحمان عروضی، شمس قیس راضی، مولانا یوسف عروضی نیشاپوری و دیگران تکیه کرده باشد، از طرف دیگر، تجربة ایجادی شاعران معروف زمانش را نیز به اعتبار گرفته است. از این رو، «رسالة عروض» برای آموختن تاریخ تحوّل عروض و محفوظ داشتن ابیات شاعران خرد و بزرگ دوره‌های گوناگون، اینچنین آثار مؤلف سرچشمة پرقیمت نظری و ادبیست. «رسالة عروض» نخستین بار سال 1867 و پس از آن سال 1872 با ترجمة انگلیسی‌اش در کلکتّه به طبع رسیده است.
داوان منتخب سیفی عروضی بخارایی، که از روی تدقیق و توصیف آکادمیک ا. میرزایف سه نسخة آن تا زمان ما رسیده است، از غزلیات، قطعه‌ها، فردیات و معمّاها فراهم آمده است. غزلیات سیفی عروضی بخارایی از جهت شکل از غزلهای معمول عصر 15 فرقی ندارند، ولی از جهت مضمون بر خلاف غزلهای عنعنویی بیشتر به تعریف و توصیف اهل هنر-کفشدوز، پردازگر، کاسه‌گر، آهنگر، طبیب، رنگریز و دیگران آیدند. بعدتر مجموع این گونه شعرها عنوان «شهرآشوب» را گرفتند.
د .: m ا ر ز آ ا و ا.. سیفی عروضی بخارایی و رل او در ادبیات دایره‌های هنرمندی. «ایز». آتد. آبشیستوینّыخ نوک ان تدجیکسکایی سّر، 7، 1095 و ا-
لیخوجه‌یف ب: ، در بارة «رسالة عروض» سیفی بخارایی، در مجم .: مسئله‌های نظریه‌ و تاریخ ادبیات تاجیک و ازبک، سمرقند، 1075.
س. امرناو.