روزه

روزه، یکی از رکنهای اساسی دین اسلام است، که موافق آن در سال در ماه نهم سالشماری هجری قمری (رمضان) باید در مسلمان بالغ از صبح تا شام از خوردن، نوشیدن و استعمال چیزهای کیف‌آور خودداری کند. اگر روزه هنگام جهاد، مسافرت و یا کسل بودن داشته نشود، بعدتر به همان مهلت روزه داشتن لازم است. مادرانی، که فرزند شیرمک دارند، اینچنین کودکان و نورسان، پیران و شخصانی، که احوال سلامتیشان بد است، از روزه‌داری آزادند. آنها روزه را با صدقه به بینوایای عوض کرده، گویا از صواب pوزة آنها بدرور شده می‌توانند. روزه با عید فطر به اتمام می‌رسد. شخصانی، که در ماه رمضان می‌میرند، بی‌گناه دانسته می‌شوند.

بینا به روایتدای قرآن و دیگر کتابهای دینی، در ماه رمضان خدا به واسطة جبرئیل قرآن را به محمّد برای نشان دادن راه درست به آدمان فرستاده است و، از این رو، آن «شریف» دانسته می‌شود. چنین روایتها را هوجچتهای تاریخی رد نموده‌اند.
روزه و روزه‌داری عادت صاف اسلام نبوده، تا پیدایش اسلام در بین یهودیان، مسیحیان و عربهای دورة جاهلیه وجود داشت. بر خلاف روزة عربهای قدیم، یهودیان و مسیحیان فقط از استعمال بعضی طعامها خودداری می‌کردند. در اصل، پیدایش روزه به درجة پست ترقّیات اقتصادی، تهدید آفتهای طبیعی، از قبیل خشکسالی و قحطی و نادانی و قشّاقی وابسته است. از این رو، برای رهایی از گرسنگی و قحطی عربهای قدیم روزهای گرم تابستان را با خواب گذرانیده، از خوردن آذوقه‌ خودداری می‌نمودند و بعد از فرو نشستن آفتاب خوراک خرده، تا طلوع آن کار می‌کردند. همین اصول روزه‌داری عربهای قدیم دورة جاهلیه باعث پیدایش روزه گردید. در ابتدا محمّد به یهودیان مدینه پیروی کرده، pوزة آنها «اشره» را، که در دوام سال بعد در ده روز یک شباروز داشته می‌شد، قبول نمود و اجرای آن را به مؤمنان ضرور دانست. ولی بعد تشکّل و انکشاف دین اسلام روزه‌داری در تمام ماه رمضان در بین مسلمانان جاری گردید و از همان وقت cap کرده ماهیّت صنفی گرفت. در نتیجه روزه به واسطة ظلم معنوی عامّه تبدل یافت، صنفهای استثمارگر و روحانیان آن را برای در روح اطاعتکاری و مظلومی تربیه کردن مردم، از مبارزة صنفی بازداشتن آنها استفاده می‌بردند. به غیر از این، روزه‌داری به سلامتی ضرر دارد. وه‌ای فعالیّت معتدل ارگانیزم را ویران کرده، باعث کسلیهای معده می‌گردد.
با تشکول و انکشاف جهان‌بینی علمی و سست شدن اعتقاد به دین روزه در بین خلقدای آسیای میانه، از جمله تاجیکان، برهم خورده ایستاده است. آزاد نمودن محنتکشان از تصوّرات و عادتهای ضررناک دینی وظیفة مهم جمعیّتی بوده، آن در اساس پرنسیب تربیة کمونیستی اجرا کرده می‌شود.
د .: روزه، پیدایش و ماهیّت اجتماعی آن، د. . 1978. ا. ایرگشیف.