پورکننده

پورکنند، اعضای پیرو جمله بوده، با خبر علاقتا مناسبت گوناگون دارد. پرکننده‌ها از روی افاده و مناسبت به خبر دو خیلند: بی‌واسطه و بواسطه. پرکنندة بی‌واسطه پریدمیتی را دلالت می‌کند، که تأثیر و حرکت فعل گذرنده-خبر بی‌واسطه به آن می‌گذرد. این گروه پرکننده‌ها از روی ساخت دو نمود دارند. نمود یکم با یاری پسایند-را افاده یافته، پریدمیت مویین را نشان می‌دهد (او کتاب را خواند). در زبان‌شناسی این نمود را گ-ا بی‌واسطة صورتیافته می‌نامند. نمود دوّم بی پسایند-را، با اسم افاده می‌یابد و پریدمیت را به طور عمومی نشان می‌دهد (او کتاب خواند). این نمود را پرکنندة بی‌واسطة صورتنیافته می‌نامند. پرکنندة بی‌واسطه با حسه‌های نامی نطق-اسم، جا‌نشین، شماره، فیاعلهای نامی (مصدر و صفت فعلی) افا­ده می‌یابد. پرکنندة بواسطه پریدمیتی­ را افاده می‌کند، که تأثیر و ه­رکت فعل-خبر جمله با یاری واسطه‌های گوناگون گرمّتیکی-پیشایندها، بندک‌جانشینهای صاحبی و پسایندها به آن می‌­‌گذرد (6ه پدرم گفت، گفتمش). بعضاً پرکنندة بواسطه با یاری پسایند-را نیز افاده می‌­یابد، که آن را از روی معنای خبر و گزارش سؤال مویین کر­دن مومکی است (مرا روزی حکایت کرد بابا). به وظیفة پرکنندة بواسطه حسه‌های نامی نطق با اشتراک پیشایندهای اصلی و ترکیبی می‌آیند.

د .: زبان ادبی حاضرة تاجیک. سینتکسیس. دم 1970.

د. کرمشایف.