ناهیة شهرتوز

 شهرتوز، ریان ا مأموریست در هیت ویل. قُرغانتیپّة رسّ تاجیکستان. سنة تأسیسش 29 اوگ. 1930. مساح. 2336، 4 کم2. اهالی‌اش 55، 5 هز. نف. (1986). 5 س. ک، ، دارد: کُمسومول، پخت‌‌آباد، سییاد، شهرتوز و به نام جره نظراو. مرکزش پتش. شهرتوز. حدود ریان در ساحل راست پایان‌آب د. کافرنهانجایی گرفته است. ریلیفش از کوههای نه چندان بلند، ادیر و تپّه‌ها و وادیهای کم و بیش هموار عبارت است. قسم زیاد حدود شهرتوز را کوهخا (ک-کوه باباتاغ-بلندی‌اش تا 2100 م، شاخة آن تویونتاغ-تا 1314 م و ک. اریقتاغ-بیش از 800 م) فرا گرفته‌اند. در بین تویونتاغ و اریقتاغ وادی بیشکینت (از س. ب. 400– 500 م بلند) ، در کنار جن. شرقی ریان وادی هموار کافرنهانپایان و در ساحل راست د. ام و وادی چارتگل (از س. ب. 350-400 م) واقع گشته‌اند.

یقلیم شهرتوز. خشک سوبتراپیکیست. هرار. میانة ژوئیه در ایوج 31، 9°س (بعضاً تا 46س) ، ینو. 3س. بارشاتن سالانه 143 مّ، در کوهها تا 200 مّ. دریای کافرنهانقد-قدین capهد شرقی و د. ام و سراسر سرحد جنوبی ریان جاریست. خاک کوهها-خاکستررنگ تیره و مقرّری، خاک تپّه و ادیرها و قسم زیاد وادیها خاکستررنگ روشن. در وادی بیشکینت زمینهای شور، در نزدیکی ریزشگاه د. کافرنهانو وادی د. ام و ریگزارها وامیخورند. اساساً رستنیهای بیابانی و نیمبییابانی می‌رویند.

ساس اقتصادیات ریان را خواجگی قشلاق تشکپل می‌دهد. در شهرتوز پخته‌کاری و چارواداری (مخصوصاً پرورش گوسفندهای قراکولی) ترقّی کرده است. باغداری، آبچه‌کاری، پرورش میوه‌های تسیتروسی و آروی عسل، اینچنین غلّه‌کاری (از جمله شالیکاری) و کشت زراعت خوراک چاروا رواج می‌یابد. کشتزارها از د. کافرنهانآبیاری کرده شده، آب دریا به واسطة ست. نساسی به وادی بیشکینت برآورده می‌شود.

ریان س. 1986 7 ک-ز پخته‌کار، 4 س-ز پخته‌کار، 1 س-ز قراکولپروری، 1 س-ز باغ و تاکداری، 1 س-ز شالیکاری، 1 مؤسست بینیخاجگی عاید به فربهکنی چاروای کلان شاخدار، 1 مؤسسة بینیخاجگی عاید به فروبیدکنن گوساله‌ها و 1 ف-کة بینیخاجگی پرّندپروری داشت. س. 1986 در شهریتوز میدان عمومی کشت 16891 گه (زمینهای آبی 16499 گه) بود. کارخانه‌های صناعتی ریان: ز-دهای پَخته‌تازه‌کنی، نان و کامب-ا خذمت میشی.

سال خوانش 1985/86 ریان 8 مکتب ابتدایی، 6 مکتب هشتساله، 28 مکتب میانه، 2 آموزشگاه کسبهای تکنیکی و 21 مؤسسة تامکتبی داشت. 17 کتابخانه، 4 خانة مدنیت، 13 کلوب و 20 دستگاه کینانمایشدیهی موجود است. ریان 2 کسل‌خانه، 3 پالیکلینیکه، 1 کنسولتتسیة زنانه، 1 دیسپنسر، 1 ست. سنیتری و ایپیدیمیالاگی، 29 پونکت طبّی و 7 داروخانه دارد. از حدود ریان ر. آ.-ا ترمذ-قُرغان تپّهمی‌گذرد. ریان با مرکز ولایت و دیگ. شهرهای ریسپوبلیکه به واسطة نقلیات اتومبیلی  ر. آ. و نقلیات هوایی (ایراپارت در پتش شهرتوز) رابطه دارد. گزیتة ریانی-«اکتبر» (از مارت 1932 اینجانب نشر می‌شود).

ز. ابدورهیماو.