موجهای زلزله

موجهای زلزله، لپّشهایند، که در زمین از مرکزهای زلزله، ترکش و منبعهای دیگر پهن می‌شوند. موجهای زلزله در نزدیکی مرکزهای زلزله‌های پرزور (که اکثر دور لپّششان به ده‌یک ثانیه برابر است) قوّة خرابی‌آور دارند. موجهای زلزله‌ای، که از ایپیتسینتر زلزله در مسافه‌های دور واقع‌اند، موجهای چندیر می‌باشند. موجهای زلزلة برقد (ر-موج) حجم محیط، یعنی قابلیّت فشرده‌شویی و وسیع‌شوی آن را تغییر می‌دهند. در آنها لپّشها در سمت پهن‌شوی به عمل می‌آیند. موجهای زلزلة کندلنگ (5-موج) حجم محیط را تغییر نمی‌دهند و از لپّشهای ذره‌ها در سمت نسبت به سمت پهن‌شوی موجها پیرپیندیکولیر عبارتند. لپّشهای زلزله در هر لحظة وقت و در هر نقطة محیط معادله‌های موج را (برای موجهای ر و s) قناعت می‌کنانند. در محیط یک‌جنسه و ازاتراپی چندیر سرعتهای پهن‌شوی موجهای برقد (ا) و کندلنگ (6) با فرموله‌های: مویین کرده می‌شوند (ر-زیچیی

موهیت؛ ک+-x-i-ش ک-مادول فشرده‌شوی هرجانبه؛ x و تس ثابته‌های لیمی، در ضمن این تس-مادول لگزیش). سرعت موجهای برقد نظر به سرعت موجهای کندلنگ زیاد است.

ینعیکاس و شکست موجهای برقد (ر) در حدود جدایی.

جیهت خاصة پهن‌شوی موجهای زلزله (موجهای چندیر در محیطی سخت) آن است، که هنگام به سطح جدایی محیطهای پرمیترهایشان (سرعت و زیچی) گوناگون اریب افتیدن یک نوع موجها (مس. ، موجهای کندلنگ) ، غیر از موجهای انعکاسشده و شکستن کندلنگ، موجهای انعکاسشده و شکستن برقد به وجود می‌آیند (رسم). در نزدیکی سطحهای همجودا در زمین موجهای زلزلة سطحی پیدا می‌شوند. مورد به همواری سرحدی افتیدن موج ر در این قَبَت ممکن است موجهای انعکاسشدة ر و sy حاصل شوند. در این حال، اگر at>bi>a\>bi (ا (و |-سرعتها در قَبَت، ا2 و 2-سرعتها در محیط ناهمهودود) باشد، ر-ا انعکاسشده و هم si-و انعکاسشده خاصیت انعکاس پُرّة داخلی را دارا می‌شوند. در نتیجه، در قَبَت داده شده موجهای رالیی تشکّل می‌یابند.

موجهای ر و s از منبع در تمام حجم زمین پهن می‌شوند و موجهای حجمی نام دارند. امپلیتودة لپّشهای حجمی در محیط یک‌جنسه و ازاتراپی به مسافه چپّه متناسباً کم می‌شود. امپلییتودة لپّشهای سطحی باشد، قد-قد سطح پهن شده، به ریشة کودرتی از مسافه چپّه متناسباً کم می‌شود. به همین سبب در لپّشهای از زلزلة منبعهای دور امپلیتودة موجهاو سطح برتری دارند. وابسته به تغییر خاصیتهای عمق زمین سرعتهای پهن‌شوی موجهای زلزلة حجمی هم وابسته به عمق تغییر می‌یابند. این به ریفرکتسیة موجها در قعر زمین باعث می‌شود.

موشاهیدة پهنایش موجهای زلزله در روی زمین به تدقیق ساخت زمین امکانیت فراهم آورد. در آموختن کانهای نیفت و گاز، دریافتن ستروکتورة گوناگون گیالاگی و کندن پرمه‌چاههای چقور، در حل نمودن مهمترین مسئله‌های گیالوژی اینجینیری موجهای زلزله را به انابت می‌گیرند.

یو. ل. ممدلییف، ن. x. اساماو.