قلعة حصار

قلعة حصار، یادگاری آرشیالوگ و فارتیفیکتسیانی منسوب به ا. 3 تا م.-ابت. ا. 20؛ 6 کم دو. شرقتر ستنتسیة ر. آ. خانقاه، در حدود p-ن حصار واقع است. آن را س. 1946 م. م. دیکاناو تدقیق نمود. قلعه در بالای تپّه جایگیر شده (مساح. 17 گه) ، از جن. شرق به جن. غرب تول کشیده است. ق. ه. دیوار مستحکم، برجهای و تیرکشها و دروازه دارد. قلعه از سه قسم (کهن‌دز، «اشترخانه». «قُرغان کولابه») عبارت است. کهن‌دز (درازی‌اش 200 م، برش 150 م) در طرف شرقی قلعه جایگیر شده است. آن آخ. ا. 19– ابت. ا. 20 قرارگاه بیک حصار بود. بعد برپا شدن حاکمیت ساویتی در تاجیکستان در ق. ه. یکچند مدّت عسکران سرخ زندگی کردند. جن. غربتر کهن‌دز «اشترخانه» نام داشته، در آن بناهای خواجگی و استقامتی جایی داشتند. در این استقامتگاهها خویش و اقربای بیک زندگی می‌کردند. «قُرغان کولابه» در شیم. غربتر کهن‌دز جایی گرفته است. در این قسم چشمه‌ها موجود بودند و اساساً طبقه‌های پایانی اهالی سکونت داشتند. دروازه در طرف جنوبی قلعه واقع گردیده، از دو طرف برجها دارد، که آنها از خشتهای پخته بنا یافته‌اند.

در حدود «قُرغان کولابه» باستان‌شناسان این-ت تاریخ اف رسّ تاج. با راهبری ب. و-زییمل حفریات گذراندند. در نتیجه سه دورة حیات آشکار گردید. دورة یکم به آخر دوران کُشانیان (نیمة دوّم ا. 4) تعلق دارد. از قَبَت منسوب این دوره باقیمانده‌های دیوار بناهای استقامتی خواجگی یافت شدند. دورة دوّم به ابتدای زمان کُشانیان (ا-های 1-3 م .) ، دورة سوّم به زمان یونان باختر (ا-های 3-2 تا م .) منسوب است. بعد برهم خردن دولت کُشانیان حیات در قلعه تا آخر عصرهای میانه برهم خرده است. تنها ا-های 18-19، بعد به وجود آمدن بیکی حصار به قرارگاه بیک تبدل یافت. از ق. ه.-تنگه‌های شاهان کُشانی، ظرفهای و هیکلچه‌های سفالی و غ. یافت شدند. ق. ه. موافق قرار جمعیّت اختیاری محافظت یادگاریهای تاریخ و مدنی تاجیکیسخان به ممنوعگاه تاریخی تبدل یافته است و ترمیم کرده می‌شود.

د .: دیکاناو م. م. ، رباطы کافرنیگه نیکاگا آتریده. در مجم .: «متریالы این-ته آرشیالوگی»، ش 15، 1950.

ت. آته‌خاناو.