خفیف

خفیف (عربی سبک) ، نام یکی از بحرهای فرعی عروض. رکن سالم خفیف فاعلاتوی/مستفعلن/فاعلاتوی (- v/v -/- v)
بوده، نوعهای گوناگونش از آمیزش رکن اصلی (فاعلاتن) و 8 زحاف بهر رمل (مخبون-فیلاتون؛ مخبون محذوف-فیلون؛ مخبون مقصور-فیلان؛ اسلم-فَعلون؛ اسلم موسبّغ-فَعلان؛ موشعس-مفعولون؛ مجهوف-فع؛ مجهوف موسبّگ-فاع و ایهاف مخبون-مفاعیلن (از روک-ن اصلی بهر رجز مستفعلن) به وجود می‌آیند. معمولترین وزنهای خفیف اینهایند: 4. خفیف مسدّس مخبون: (- v/v-v -/ا و)
سبزه‌ها نو دمیده، یار نیامد،
تازه شد باغ و آن نگار نیامد.
(جامی).
2. خفیف مسدّس مخبون محذوف:
(- v/v-v -/ا و -)
الیم آن کس بود، که بد نکند،
نه بگوید به خلق و خود نکند.
(سعدی).
3. خفیف مسدّس مخبون مقصور:
(- v/v-v -/ا و)
نیکبخت آن کسی، که داد و بخورد، شوربخت آن کن او نخورد و نداد.
(رودکی).
4 خفیف موادّس مخبون اسلم:
(- v/v-v -/)
هونر آموز، کز خونرمندی،
درکُشایی کنی، نه دربندی.
(نظامی).
5. خفیف مسدّس مخبوگ اسلم موسبّغ:
(- v/v-v -/- )
هم زبان را فصاحت از علم است،
هم بیان را ملاخت از علم است.
(بنایی).
6. خفیف مسدّس مجهوف موسبّغ:
(- v/v-v -/~)
غمزه چون تیر، زلف چون کر،
چشم پرخواب، زلف پُرتاب.
شایران فارس-تاجیک در شکل مسدّس خفیف بیشتر اثرها آفریده‌اند: «هفت پیکر» نظامی، «هشت بهشت» خسرو دهلوی، «سلسلت-از-زهب» جامی و غیر
دبیات: سیروس ب. ، عروض تاجیکی، دوشنبه، 1963؛ ذهنی ت. . صنعت سخن، دوشنبه. 1979. س. عمراناو.