بایزید i ییلدیریم

بایزید i ییلدیریم (تقریباً 1347-8. 3. 1403) ، سلطان ترک (1389-1402) از سلالة عثمانیان. سیاست استیلاگرانة گذشتگانش را دوام داده، با لشکرکشیها سیر­بیه (1389) ، بلغاریه، مکیدانیه، باسنیه، فیسّلیه، مجاریستان را (1393-96) تابع نمود. بایزید i موقیش را در نیم‌جزیرة بالکن مستحکم کرده، روم را ضبط نمود و لشکرش کانستنتیناپال را به محاصره گرفت. شاه مجارستان سیگیزموند جبهة مشترکی از بورها، برگوندها، فرانسویها و ریتسرهای پالیک سازمان دا­ده، الیه بایزید i جنگ صلیبی اعلان نمود، ولی در محاربة نزدیکی نیکاپال (1396) شکست خورد. لشکر بایزید i سالهای 1394-1401 شهر کانستنتیناپال را محاصره نمو­ده، امیران انتالیّه را پرّه زیر تصرّف خود درآوردند. خطر تسخیر و تابعیت کامل تمام اروپا از جانب ترکهای عثمانی پدید آمده، دولتهای این قطعه برای جلوگیری از آن تدبیر می‌جستند. این پیکارهای استیلاگرانه به عهد سلطنت تی­مور راست آمد، که شرق میانه و شمال هند را زیر اطاعتش درآورده بود. شاه کستیلیه و لیان گینریخ 3 دی ترستمر (1390-1407) بعد قبول هیت سفارت تیموری در سمرقند سفارتخانه گشاده، تیمور را زید­د بایزید i شوراند. تیمور، که قبلاً برای جنگ بهانه می‌جست، از بایزید i خواست احمد جلایر و قرایوسوف ترکمن را، که بعد شکست نزد بایزید i پناه می‌بردند، تسلیم کند. این درخواست او قبول نشد و فضا برای جنگ مساعد گردید. امیر تیمور پس از فتح ماورای قفقاز و سرحددات شرقی آسیای صغیر به بایزید i نامه فرستاده، از پیروز‌یهایش خودستایی و پیشنهاد تسلیم شدن کرد. بایزید i در پاسخ نامة تیمور پیروز‌یش را بر سلالة مظفّریان تاجیکتبار شیراز کم زده، شعر تحقیرآمیزی فرستاد، که آن را مولانا شامی در «ظفرنامه» چنین آورده است:

‌فروزادگان مظفّر چیند؟

ز نسل کدام و نجاد کیند؟

د و-سه سست تاجیک ناکرده‌کار،

ز ایشان چه آید گه کارزار؟

تیمور مقابل بایزید i لشکر کشیده، در محاربة نز­د انقره (1402) نیروهای عورا شکست داد. بایزید i و پسرانش به اسارت افتادند. تیمور بایزید i-را در قفس آهنین انداخته، هر جا همراه خود می‌برد. بایزید i به این تحقیر طاقت نکرده، در نزدیکی آقشهر زهر خورده فوتید.

ه. کمال.