بولبرکات بغدادی

بولبرکات بغدادی حبّت‌الله ابن علی‌ ابن ملکا (سال تولد  نامعلوم-وفات 1132، بلخ) ، فیلسوف و طبیب مشهور یهودیتبار مسلمان. در آوان جوانی از موسیل به بغداد آمده، در آن جا ماند. ابولبرکات بغدادی علم طب را در نزد ابوالحسنسعید آموخت. بعد کسب  مهارت طبیبی به خذمت دربار خلفای عبّاسی درآمد و در معالجة بیماران چنان شهرت یافت، که او را به دیگر شخرها برای معالجة اعیان دعوت می‌نمودند.

سولتان سلجوقی او را برای معالجه به همدان خوانده بود و این حادثة یگانه نبود. ابولبرکات بغدادی در پیرانسالی به بیماری جزام گرفتار شد و مهمترین اثر فلسفی خود- «ال-معتبر فی-ل-خیکمه» را با املای شاگردانش در بستر بیماری تألیف کرد. «ال-معتبر فی-ل-هیکمه» یگانه اثر مهم فلس­فی ابولبرکات بغدادی می‌باشد، که از سه قسمت-منطق، طبیعیاتو الهیات عبارت است.

به جز این اثر فلسفی در ساحة علم طبّ و هیعت ابولبرکات بغدادی آثار بسیاری تألیف نموده، در آنها دستورهای تهیة داروهای مرکّب و جزءهای ترکیبی آنها، طرز معالجة بیماران، سبب ظهور کواکب و دیگر مسائل علم هیعت را تدقیق و بررسی نموده است. رساله‌ای نیز با نام «فی ماهیت-ال-عقل» دارد. ابولبرکات بغدادی  یکی از منقّدان فلسفة مشّاع نیز بود. در بخش الهیات در بارة چگونگی پدید آمدن کثرت از وحدت به نظر مشایان تأکید می‌نماید، که ن­زر مشّایان راجع به عقل فعال مشوّش و درهم برهم است.

بولبرکات بغدادی در بارة تناسب عقل فعال، عقل فلک کمر و وجود نفوس ارزی به مشّایان ایراد گرفته، میکدار عقل دهگانة مشّایان را نیز نمی‌پذیرد و با استناد به فرشته و ملایکه‌ها شمارة این عقلها یا خود فرشتگان را بی‌حدود می‌شمارد، که هر یکی نوعی از موجودات عالم مادّی را حافظ و نگهبان می‌­باشد.

دبیات: غلامخوسین ابراهیم دینانی، ماجرای دینی فلسفی در جهان اسلام، جلد، 1، تاشکینت، 1379، هجری شمسی؛ دایرت-ال-معارف بزرگ اسلامی، جلد 5، تاشکینت، 1383.     م. حضرتقولاو.