بدورّهیمی کولابی

عبدالرّحیمی کولابی شاه عبدالرّحیم ابن سیید میرزا م و-همّد کولابی (سال تولد نامعلوم-وفات 1870) ، شاعر تاجیک. با تخلّصهای رحیم، رحیمی، عبدالرّحیم و عبدالرّحیمی ایجاد کرده است. تحصیل علوم متداولة دورش را در زادگاهش-کولاب آغاز کرده، سپس برای ادامه‌ تحصیل به بخارا رفت.

ز بعضی شعرهای عبدالرّحیم کولابی برمی‌آید، که او در ابتدا از تحصیل و زندگی در بخارا خوشنود و رضا بوده است. ولی بعداً دوری از زادگاه و خویش و تبار، موافق طبع پیدا نکردن شغل و احتیاجمندی و حیات بد مادّی تارفت به او فشار می‌آوردند. به این وضع تاب ناورده به زادگاخش برمی‌گردد.

در آخر عمرش به تصوّف رویی آورد. نسخة دستنویس (اصلی) دیوان اشعار شاعر در شعبة دستخطهای شرقی کتابخانة ملّی جمهوری تاجیکستان نیگاخداری می‌شود. عبدالرّحیم کولابی با آثار بسیاری از سرآمدان ادبیات فارس-تاجیک دوران گذشته آشنایی داشته است.

در غزلهایش اساساً به حافظ شیرازی پیروی کرده است. دیوان اشعار ا. ک. تمام انواع اشعار لیریکی شاعر (غزل، رباعی، مخمّس، مسدّس، مثمّن، مناجات) و «ساقی‌نامه» او را (84 بیت) فرا می‌گیرد. اشعا­ر ا. ک. سرشار از افکار شکایتی از مشکلیهای زندگی، قشّاقی و ناداری، بی‌انصافی و بی‌مروّتی اخ­ل زمان، تعصّب و عوامفیریبی بعضی روحانیان می‌باشد. از ا. ک. مثنوی با نام «موقتیلنامه» به زبان ترکی (ازبکی) باقی مانده است، که شامل 832 بیت است. نمونه‌ای از غزلیات او:

مباش زاهد ظاهرپرست و عاشق باش!

چی قول و فعل، که داری، بیا و صادق باش!

به هر که عهد نمایی، مکن نفاق به دل.

cape متاب ز قولش، به او موافق باش!

به راسته بنما خو، قبول جمله شوی،

به صادقان بنشین، دشمن مونافیک باش!

ز خلق خوش، ره تسلیم و اجز و خوشخوی

قبول خاطر شایسته باش و لایق باش!. „

دبیات: ا ب ا ب آ و ا. ، دایره‌های ادبی بخارای شرقی، دوشنبه، 1984.   ل. علی‌مرداناو.