بد‌الله‌اف خیر‌الله

عبدالله‌اف خیر‌الله (تولدش 1.  2. 1930، شهر کولاب-2009، شهر دوشن­بی) ، کامپازیتار تاجیک، خادم خذمت‌نشان‌دادة صنعت رسّ تاجیکستان (1986). موسیقی خلقی را از پدر، سپس از استادان مشهور صنعت موسیقی خلقی س. ولیزاده، س. کریماو، س. سلطاناو و 3. قلندراف آموخته است. سالهای 1942-1952 گیجکنواز تئاتر موسیقی درمة کولاب بود. ختم‌کردة آموزشگاه موسیقی دوشنبه (1953) و کانسیروتاریة دولتی ماس­کوه (1958). معلم آموزشگاه موسیقی دوشنبه (1958) ، محرر کلان و سرمحرر سرّیدکسیة برنامه‌های موسیقی ستودیة تلویزیون تاجیک (1960-1965 و 1968-1978) ، راهبر بدیعی فیلرمانیة دول­تی تاجیکستان (1978-1980). از سال 1980 محرر کالّیگیة ریپیرتوری-ریدکسیانی وزارت فرهنگ جمهوری تاجیکستان ایجادیات عبدالله‌اف آب و رنگ خاص ملّی داشته، از عنعنه‌های موسیقی خلقی تاجیکی و فلکلور بهره برداشته است.

سرهای او سرشار صمیمیت، لیریزم دلنشین و نفاست خاص موسیقیست: تریا برای اسکیپکه، ویالون‌چل و فارتیپینا (1956)؛ کنتتة «صدای آسیا»؛ کنسرت برای سکریپ­که و ارکستر سمفونی (1958)؛ سمفونیاتّه (1963) ، داستانهای واکلی-سمفونی «نالة تخمینه» از روی «شاهنامه» فردوسی (1967) ، «اختر انقلاب» (شعر س. عینی، 1976) ، «راه خرد» (شعر ه-غایب، 1985)؛  4 رقص سمفونی (1973)؛ سیویته‌های رقصی «جای دوشنبه»، «سیویتم رقصی» (برای انسمبل «لاله») ، سیویته‌های واکلی-انسترومینتلی «ترانة وخش».

«نواهای کولابی»، موسیقی برای درمه‌های موسیقی «کریم دیوانه» ت. احمدخاناو، «قشلاق طلایی» م. میرشکر، اینچنین نمایشنامه‌های «انتخاب داماد» x. صادق «خزان زیر پا» ف. غلاماوه، «رستم و سهراب» ر. عبدالله‌ (با همراهی ا. آدینیف) ، «داخونده» ج. اکرامی، «چنار گویا» ب. رحیم‌زاده و غیره.

بد‌الله‌اف مؤلف یک سلسله سرودها می‌باشد: «ایی دل» (شعر ا. لاهوتی) ، «عسکربچه» (شعر ا، قادری) ، «دختر پامیری» و («دوشنبه» (شعرهای م. هیدرشا) ، «مرحبا» (شعر ب. رحیم‌زاده) ، «سرود دو­شنبی» و «دوستی تاجیکان و ختایی» (شعرهای ا. قادری) ، «نوروز دوشنبه» (برای خار بچگانه) ، «ایی یار، کجا رفتی» (شعر جلال‌الدّین رومی) ، «تاجیک همه جاست و تاجیکستان یکتاست» (شعر گلنظر) ، «دیدم وطنم» (شیع­ر ن. بقازاده) ، «عشّاق انزاب» (شعر س. ایوبی) و غیره. ابج‌الله‌اف همچنین به اسلوب آوازخوانی اکه‌پیلّه زیاده از 25 اثر تألیف کرده است، که «دل دیگر»، «هوایی چمنم آرزوست»، «کوه حصار»، «صد داغ»، «ریگروان» از جملة آنهاند. عبدالله‌اف آهنگساز نوآور و صاحب‌استعداد بوده، عنعنة بای صنعت موسیقی کلاسیک، خلقی و معاصر را در ایجادیاتش ماهرانه استفاده کرده است. با مکافات دولتی تاجیکستان به نام ابوعبدالله رودکی (2004) و گرماتة فخری پریزیدیوم ساوی­ته عالی رسّ تاجیکستان سرفراز گردیده است. عضو اک (از 1963).

د .: کامپازیتارы تدجیکیستنه، د. ، 1987؛ کامپازیتارы ا موزыکاویدы تدجیکیستنه، د. ، 2010.