«یشتها»

«یشتها» (اوستایی-yashti-ستایش، نیایش، پرستش) ، یکی از     بخشهای اوستا می‌باشد. کلمة یشت (یشت) با (یسنا» (یسنه) هم‌معناست، ولی فرقیّتی نیز دارد؛ «یسنا» به معنای ستایش و نیایش عمومیست، «یه.» باشند، ستایش و نیایش ایزدان جداگانة زردشتیّه را در بر می‌گیرند. «یه.» از 21 یشت فراهم آمده‌اند، که نامشان به نام ایزدان 30 روز سالشماری زردشتی مطابق‌اند: 1) «هرمزد-یشت»؛ 2) «هفت امشسپند-یشت»؛ 3) «اردیبهشت-یشت»؛ 4) «خرداد-یشت»؛ 5) «آبان-یشت»؛ و) «خورشید-یشت»؛ 7) «ماه-یشت»؛ 8) «تیر-یشت» («تیشتره-یشت»)؛ 9) «دروسپ» یا «گش-یشت»؛ 10) «مهر-یشت»؛ 11) «سروش-یشت»؛ 12) «رشن-یشت»؛ 13) «فروردین-یشت»؛ 14) «بهرام-یشت»؛ 15) «رام-یشت»؛ 16) «دین-یشت»؛ 17) «ارد-یشت»؛ 18) «اشتاق-یشت»؛ 19) «زامیاد-یشت»؛ 20) «هامه-یشت»؛ 21) «ونند-یشت».

«یه.» در قدیم به یکی از کتابهای ازبینرفتة اوستا، که «بغان-یشت» («ستایش خداها») نام داشت، داخل می‌شدند و شماره‌اشان، ظاهراً، زیادتر بود. «یه.» از «گاتها» بعدتر نوشته شده‌اند، ولی از جهت مضمون و مندرجه و موضوع به آنها قدیمترند. در «یه.» ایزدانی ستوده می‌شوند، که نامشان در آثار هندواریایی، از جمله «ریگویده» ذکر یافته است. در «یه.» از شاهان اساطیری ایران باستان، مخصوصاً، سلسلة پیشدادیان، کیانیان، پهلوانیان حماسی و دیگ-سخن می‌رود، که بعضاً در قسم اساطیری «شاهنامه» فردوسی عمل می‌کنند. مطالب بعضی «یه.» از معلوماتی، که در «شاهنامه» آمده است، زیادترند. توسط «یه.» بسیار اسطوره‌ها، افسانه‌ها، روایتها، داستانهای قدیم نیاگانمان باقی مانده‌اند. در «یه.» صحنههای رزم جنگ نیاگان خلق تاجیک با دشمنان، سیمای پهلوانان تهمتن، آلهة زیبایی اردویسوره اناهیته، ایزدان نکوکار و خیرخواه مردم و غ. تصویر گردیده‌اند. آنها انعکاسگر افکار و اندیشه‌های وطن‌خواهی، عدالت، حکمرانی عادلانه، پند و نصیحت، نیکی و نکوکاری و غ. می‌باشند. «یه.» از جهت حجم به «یه.» کلان و خرد جدا می‌شوند. «یه.» کلان مطالب زیاد اساطیری، داستانی و حماسی را در بر می‌گیرند. «یه.» خرد از پارچه‌های ستایشی عبارتند، که بعضیشان از قسمهای دیگر اوستا اقتباس شده‌اند. مضمون و مندرجة در یشت از اوّل تا آخر یکسان نیست. در داخل آن داستان و داستانچه‌های خردی وامیخورند، که از موضوع اساسی یشت دورند. در اوستا «یه.» به کرده (فصل)-ها تقسیم شده‌اند. کرده‌ها در یکچند بند تشکیل شده‌اند. کرده‌ها از یکچند بند تشکیل یافته‌اند. «یه.» به مانندة قسم دیگر اوستا «گات» ها منظومند، ولی در آنها بعضاً کلمه‌های زیادتی برای تفسیر داخل شده‌اند، که این باعث کاستگی وزن و نابرابری شماره‌های هجاهای مصرعها گردیده است. وزن شعری «یه.» هجایی و  آهنگی، شمارة هجاهای مصرعها از 8 تا 12 هجا می‌باشد. در آخر یشت پارچه‌ای تکرار می‌شود، که آن به بیت وسیلة ترجیع‌بند (در مورد «یه.» آن با نام بنده وسیله مقبولتر می‌باشد) مانند است.

د .: برگینسکی ا. س. ، ایز استاری تدجیکسکایی ا پیرسیدسکایی لیتیرتور،  دلاوراف.