آغل‌، آغال، 1) جایست، که گاو، گوسفندان و دیگر چارپایان را نگاه می‌دارند؛ سترگاه، مالخانه؛ 2) خانة زنبور، زنبورخانه.

آغزیکیچیک، م ا غ آ ر ا، قرارگاه منسوب به هزاره‌های 50-40 تا متر، که 25 کیلومتر شمال شرق دنغره در دامنة اغبة گلیزیندان در بلندی 1400 متر از سطح بهر واقع است. سالهای 1970-77 و. ا. رناو تدقیق نمود. مساحت عمومی حفریات 200 متر2. قَبَتهای مسکن از یک قطار …

ایتولکورسی (از عربی آیت-چارپایه برای نشستن، صندلی) ، یکی از آیتهای قرآن را گویند، که از روی اعتقاد دینی بلاگردان بوده است. مثلاً، اگر کس آن را پیش از خواب خواند، گویا ترس و وهم دفع می‌شده است.

آیتی هرویی مولانا (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر عصر 15 فارس-تاجیک. در هرات زندگی کرده، با اهل ادب آن جا علاقة زیچ داشته است. آیت هرویی در شعر «نرگسی» و «آیتی» تخلّص کرده است. به قول معاصرانش او هر جا مضمون باریکی در شعر دیگران می‌یافته است، آن …

ایت (ار. -علامت الادی، معجزه) یک فقرة سورة قرآن، عباره‌ای است، که مضمون مویین را افاده می‌کند. آیت گویا وحی خدا به ر­سول خود محمّد مصطفی یا یک نوع دستورالعملی بوده است به بندگانش. در نسخه‌های اوّلین (عصرهای 7-8) کلام مجید به آیتهایی تقسمّ می‌شود، که ضمن در یک سوره …

آیت داملاّ عبدالشّکور (1816، بخارا-1889، همان جا) ، شاعر و عالم تاجیک. از عایلة چرمگر. پدر شریفجان-مخدوم صدر ضیا. از سال 1885 تا آخر عمر قازیکلان بخارا بود. آیت موافق معلومات عینی از جملة مدرّسان مشهور بخارا، از «متفرّدین استادهای زمان خود» به شمار می‌رفت. سوپاریشهای دیپلماتی را هم به …

آشخانه، قرارگاق آدمان عصر سنگ، که در بلندی 4200 متر از سطح بهر در نشیبیهای جنوب قطارکوههای پس آلایی، در ساحل شاخاب چپ دریای ایس و-در آشخانجیلگه و 15 کیلومتر دورتر از پیریخ ایس و، 30 کیلومتر دورتر از قلّة لنین واقع است. سالهای 1958-60 باستان‌شناس ساویتی و. ا. رناو …

عاشورا (10-ام محرّم) ، یکی از مراسمهای ماتمی رویه شیعه، که به خاطر در کربلا 10-ام محرّم سال 61 هزاره (10 اکتبر 680 میلاد) کُشته شدن پسر علی‌ امام هوسین قید کرده می‌شود. عاشورا اساساً اختلافات منفعتهای گروههای گوناگون صنف حکمران آن زمان را نشان می‌دهد. شیه‌ها هر سال به …

اشوربانیپل، شاه دولت آشور (حکمرانی 669-تقریباً 633 تا میلاد). برای استقلال و وسیع کردن حدود دولت آشور مبارزة حربی و دیپلمات برد. در جنوب با اتّفاق ضداشوری، که سردار آن حاکم بابلستان برادرش شامتشّوموکین بود، جنگید. سال 648 بابلیستان را اشغال نموده، اتّفاقچیان آن (ایلم، آرامیها، خلدیّها و دیگر) را …

آشور شهری در دولت آشور (حاضره دمنة قلعت-شرغت در عراق). قَبَتهای مسکن به هزارة 4 تا میلاد متعلّقند. آخر هزارة 3-ابتدای هزارة 2 تا میلاد آشور شهر-دولت و مرکز کلان مدنی و تجارتی بوده است. از میانة ه­زارة 2 تا میلاد پایتخت دولت آشور. سال 614 آشور را مادها خراب …