آزاد (تخلّص؛ فمیلیه و نامش امیناوه آزاد محیی‌الدیناونه؛ سال تولد 1933، لنین‌‌آباد) ، شاعرة ساوی­تی تاجیک. دختر محیی‌الدین امینزاده. اعضای کپسّ از سال 1970. انستیتوت دولتی پیدگاگی لنیناباد را ختم کرد (1958). تا سال 1970 در مکتبهای ریان خجند از ز­بان و ادبیات تاجیک درس می‌داد. از سال 1971 مدیر …

آزاد میرغولاملیخان (1705، قصبة بلگیرام هندوستان-1785) ، تذکره‌نویس و شاعر فارسی‌زبان هندوستان. در نزد علما و فضلای هندوستان تحصیل کرده است. علم ادبیات و تاریخ را از عالم معروف زمانش ابدولجلیل بلگیرام آموخته است. ازاد پس از تحصیل مدرسه تقریباً در 34-سالگی همچون دانشمند زمان شهرت می‌یابد. او بسیار شهرهای …

آزیقتاش پیریخیست در پامیر شرقی (pیان مرغاب -ولایت اوطانامی بدخشان کوهی). در نشیبی شمالی قتاکوه موزقول، در بلندی 3860-5600 متر واقع گشته است. تولش 11 کیلومتر، مساحتش 7، 5 کیلومتر3، حجم پیریخ 0، 5546 کیلومتر*. بلندین خط برف 4710 متر. از پیریخ آزیقتاش شاخاب چپ کوکویبیلس و (شاخاب چپ د. …

آزخ، نمو غیرییلتیهابی و بی‌خوف قَبَتهای بالایی پوست، که ظاهراً به گرهچه یا پستانک مانند است. آزخ عادّی، مسطّح، نوگ‌تیز و پیری می‌شود. آزخ آ د د ی در پشت دست یا پنجه‌ها پیدا می‌ش­ود. وه‌ای درد نمی‌کند، پوستش سخت و غفس بوده، با پوست مقرّری همرنگ است. ازخ پایی، …

آذری طوسی شیخ جلال‌الدّین علی همزه ابن علی ملک هاشمی بیهقی اسفراینی مروزی (1380، اسفران-1462، همان جا) ، شاعر متصوّف فارس-تاجیک. آذری طوسی مدّتی در توس زندگی کرده از این سبب به «طوسی» معروف شده است. آذری طوسی در جوانی به شعر و شاعری پرداخته، اوّلها مدّاح شاخروخ و ملک‌الشّعرای …

آذربایجانیها (خود ازربچنلыلر گویند) ، ملّتیست در ا.ج.ش.س.، اهالی اساسی رسّ آذربایجان.  قیسمن در رسّ گرجستان، رسّ ارمنستان و رسّ داغستان، اینچنین در رسّ ازبیکستان و رسّ ترکمنستان زندگی می‌کنند. در ا.ج.ش.س. شماره‌اشان 5477 هزار نفر (1979) ، از آن جمله در رسّ آذربایجان 4709 هزار نفر. آذربایجانیها بیرون از …

آذربایجان، ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی آذربایجان (ازیربیدجن سا­ویت ساتسیلیست ریسپوبلیکسы). 28 آوریل 1920 تشکیل شده است. در قسم جنوب شرقی-زکوکزیه واقع گردیده است. در شمال با رسفسر (رسّ داغستان) ، در شمال غرب با رسّ گرجیچتان، در جنوب شمال با رسّ ارمنستان و ترکیه، در جنوب با ایران هم‌سرحد می‌باشد. آن …

آذربد  مهرسپندان، آتورپت مهرسپندان (جزء اوّل این نام در اوستا به شکل «اتیریپته»، یعنی نگهبان آتش آمده است. جزء دوّم آن از «منتره» سخن و «سپینته”-مقدّس ترکیب یافته است) (سال تولد و وفات نامعلوم) ، موبدان موبد (نگرید موبد) ، روحانی بزرگ زردشتیة زمان ساسانیان. زیندگی و فعّالیّتش در دورة …

آذر (تخلّص؛ نامش لطفعلی‌بیک آغاخان ابن بیگدلی؛ 1722، اصفهان-1780) ، شاعر و ادبیات‌شناس، تذکره‌‌نگار ایرانی. در شخر قُم ایران، که عایلة آذر پس از تولد او به آن جا کوچید، تحصیل کرده است. از خردسالی به شعرگویی شروع نمود. استادش در شعر و ادب مشتاق اصفهانی بود. در مجلسهای ادبی …

آجاگینه، دریایست در رسّ اقوت. ، شاخاب چپ دریای کالیمه. طولش 523 کیلومتر، مساحت حوزه‌اش 24300 کیلومتر2. از یکشوی دریاهای سولکّن و دیلکیو، که از قطارکوه مامه ابتدا  مییابند، حاصل می‌شود. در حوزة آجاگینه زیاده از 2800 کول (مساحت عمومیشان 908 کیلومتر2) موجود است. منبة دریا برف و باران. دورة …