پتالوژی گیاگرفی
ولاديمير ایوانوویچ ویرندسکیی
پتالوژی گیاگرفی، یکی ها ساحدای طبّ است، که قانونیّت در منطقة گوناگون گیاگرفی به وجود آمدن، پهن شدن و جریان گرفتن بیماریها را وابسته به تأثیر عاملهای طبیعی و اجتماعی و اقتصادی مردم میآموزد اصطلاح پتالوژی گیاگرفی را عالم نیمیس ا. خیرش سال 1858 جاری کرده است. در ا.ج.ش.س. پتالوژی گیاگرفی با نامهای پتالوژی-کشوری و طبّ کشوری به وجود آمده، رواج یافت. تهکرسی پتالوژی گیاگرفی را حکیمان معروف تاجیک ابوعلیسینا، اس مایل جرجانی و دیگر ساختهاند. در کتابهای <ل-قانون>> و «ذخیرة خوارزمشاهی» راجع به پتالوژی گیاگرفی، یعنی به سلامتی چگونه تأثیر داشتن عاملهای گیاگرفی و اقلیمی (بلندی و پستی، بیابان و کوهستان، شرایط شمال و جنوب، گرمی و سردی، نمی و خشکی و غیره) ، عرف و عادت، طرز زندگی فکر و اندیشههای عادلانه ذکر یافتهاند.
دنیشیوسکیی گریگاریی میخیلاوی
در تکمیل و ترقّی پتالوژی گیاگرفی الیمان روس و ساویتی و. ا. ویرندسکیی، گ؛ م. دنیشیوسکیی، د. ک. زبالاتنыی، ا. ن. پاولافسکیی، ن. ن. سپراتینین و دیگر سهم کلان گذاشتند. از بس که در cسcp خلق و ملّتهای سیرشمار زندگی میکنند، ترقّی دادن پتالوژی گیاگرفی اهمیت بغایت کلان دارد. در آسیای میانه پتالوژی گیاگرفی را پ. ف. باراوسکیی، ن. ا. اسماعیلاو، ل. م. اسایف، در تاجیکستان باشد، x. تس. گدجییف، ا. ن. پاولافسکیی، پ. و. سیپاوسکیی، م. تس. قلمتاو و دیگر رواج دادند. عالمان تاجیکستان، در قطار تدقیقات زیادی وابستگی پیدایش سرطان دهان و زبان به ناسکشی، سرطان سرخروده به استعمال خوراک و نوشاکی گرم جوشان، رویی دادن کسلی جاغر از کم بودن یاد در آب و خاک، ویرانشوی مبادلة مادّهها و هضم خوراک به سبب روزهداری و دیگر مسئلهها را مویین نمودند.
در نتیقة به کلّی بهتر گردیدن شرایط اجتماعی، بالاروی سویه مدنی و میشی خلق، کامیابیهای نگهداری تندرستی در ریسپوبلیکه بسیار بیماریهای کشوری و اجتماعی میراثی، علیالخصوص، بیزگک و چیچک، رشته و پشخورده، خنّاق و ترخامه، بیماریهای پوست و مویسر. باد سیاخ و قلغونه و غیره قریب تماماً برهم خوردند.
دبیات: واپراسы کریوایی میدیتسینы، مجموعه، تشکینت، 1965؛ ا و تس ы ن ا. پ„ وّیدینی و گیاگرفیچیسکویو پتالاگی و. مسکو„ 1972؛ گیاگرفیچیسکیه پتالوژی ازبیکیستنه، مجموعه. ، تشکینت، 1975. مسکو.