وروگوه‌ای

عوروگوه‌ای، ریسپوبلیکة شرقی عوروگوه‌ای (republica آriental del uruguay) ، دولتیست در امیریکة جنوبی. مساحتش 187 هزار کم2. اهالی‌اش 2، 97 ملن نفر (1983)؛ اساساً عوروگویّها (90%) ، دورگه‌ها (10%). زبان رسمی-اسپنی. دینداران اساساً کتالیکهایند. پایتختش شهر مانتیویدیا. به 19 دیپرتمینت تقسیم شده است. سردار دولت و حاکمیت-پرزیدنت. آرگن قانون‌برآر (موقتاً) -ساویت دولتی. زمینش هموار و تیپّزار است. اقلیمش سوبتراپیک. حرارت میبنة ژوئیه 10-12°س، ژانویه 22-24°س. بارشات سالانه 1000-1200 مّ. حدود مملکت در منطقة بیشه‌دشتهای سوبتراپیکی واقع گشته است.

ز اوّل عصر 16 اسپنیها به مقابل قبیله‌های هند و مبارزه بردند؛ آخر عصر 18 اسپنیها در عورقگوه‌ای شکل زمینداری لطیفوندی را جار نموده، در آن اساساً زنگیهای افریکایی را چون غلام کار می‌فرمودند. سال 1811 در رفت جنگ آزادی‌خواهانة مستملکه‌های اسپنیه در امریکا (1810-26) عوروگوه‌ای استقلالییتش را اعلان نمود، ولی سال 1816 آن را پارتوگلیها ضبط کردند. سال 1821 عوروگوه‌ای به هیت امپراتوری برزیلیه و از سال 1825 به هیت آرژانتین داخل گردید؛ از سال 1828 ریسپوبلیکة مستقل شد. از نیمة دوّم عصر 19 سر کرده در عوروگوه‌ای کاپیتال خارجه، خصوصاً کاپیتال انگلیه و امیریکة شمالی موقع کلان پیدا کرد. سال 1920 پرتیة کمونیستی عوروگوه‌ای تأسیس یافت. سالهای 1933-38 حاکمیت در دست دیکتتورة حربی بود. در آخر جنگ دوّم جهانی عوروگوه‌ای به ژرمنیه جنگ (1945) اعلان کرد. بعد جنگ ایکسپنسیة اقتصادی و سیاسی شمه در عوروگوه‌ای قوّت گرفت. سالهای 50-60 حرکت دموکراتی و کارگری وسعت یافت؛ سال 1971 فرانت قوّه‌های ضدیمپیریلیستی تشکیل شد. سال 1973 قوّه‌های راست در مملکت ترتیبات حربی ریکسیانی جاری نمودند. با ا.ج.ش.س. سالهای 1926-35 علاقة دیپلماتی داشت، سال 1943 این علاقه باز برقرار شد.
وروگوه‌ای یکی از مملکتهای اقتصادیاتش نسبتاً ترقّیکردة امیریکة لاتینی می‌باشد. اساس اقتصادیاتش استحصال محصولات چارواداریست. زمینهای کشت‌باب از ده نه حصّة ‌هودود مملکت (یا 67%) را در بر می‌گیرد. 60% زمینهای خجگی قشلاق در دست زمینداران کلان-لطیفوندیستها می‌باشد. 14 ملن گه زمین چراگاه است. اساساً گاو، گوسفند، خوک می‌پرورند. زراعت اساسی خواجگی قشلاق: گندم، جواریمکّه، زغیر و آفتاب‌پرست. کارخانه‌های صناعت خوراکواری، بافندگی، چرم و پایفزال موجودند. طول راه آهن قریب 3 هزار کم، راههای اتومبیلگرد 10 هزار کم. به خارجه پشم، گوشت، کانسیرو گوشتی، پوست می‌برارد. شریکان اساسی تجارتی‌اش شمه، رفگ، بریتنیة کبیر، اتلیه، مملکتهای امیریکة لاتینی. واحد پول-پیسای عوروگوه‌ای.