«تاریخ خان جهانی و مخزن افغانی» (با نامهای «رسالة تاریخ افغانیای»، «تاریخ افغانی»، «مخزن افغانی» نیز مشهور است) ، اثر تاریخی مورخ فارس-تاجیک نعمتالله ابن حبیبالله هرویی، که سالهای 1612-13 به زبان تاجیکی تألیف شده است. کتاب از مقدّمه، هفت باب و خاتمه عبارت است. مقدّمه به تاریخ یعقوب و اولاد او، بابهای 1-2 به تاریخ افغانهایی، که به طرف غور، کوههای سولیمان و راخ مهاجرت کردهاند و سرگذشت هلید ابی ولید، بابهای 3-4 به سرگذشت بهلول لودی و اولاد او (تا سال 1526) ، شیرشاه سور و اولاد او تا سال 1612) ، بابهای 5-6 به حیات و فعالیّت خان جهاته لودی و شجرة افغانها، باب 7 مختصراً به تاریخ پادشاهی جهانگیر بخشیده شده است. تفسیر حیات و زندگی 68 علمای افگان در خاتمة اثر آمده است.
مولّیف در مقدّمه قید میکند، که از «تاریخ طبری»، «تاریخ گزیده»، «مجمع-ال-ان-ساب»، «تاریخ نظامشاهی»، «اکبرنامه»، «تاریخ شیرشاهی»، «طبقات اکبری» و غیره استفاده کرده است.
«تاریخ خان جهان و مخزن افغانی» برای آموختن تاریخ سرزمین افگان و بعضی واقعه و رویدادهای عصرهای 15-16 و مأخذهای مهم به شمار میرود. کتاب سالهای
1960-62 در دکّه چاپ و به زبانهای انگلیسی (1958، 1965) ، پشت و (1905) ترجمه شده است.
Инчунин кобед
سفی ابوالعلا عبدالمؤمن جاروتی
سفی ابوالعلا عبدالمؤمن جاروتی (سال تولد و وفات نامعلوم) ، لغتنویس فارس-تاجیک (عصر 15). در …