«ترجمان-ال-بلاغت»

«ترجمان-ال-بلاغت» اثر محمّد ابن عمر رادویانی، که سالهای 80-ام عصر 11 تألیف شده است. قدیمترین اثریست در بارة صنعتهای بدیعی، که تا امروز باقی مانده است. منبة آن اثر مرغییانی «محاسن-ال-کلام» (به زبان عربی) بود. مؤلف اصطلاحات دایر به صنعتهای بدیعی را به زبان فارسی دری گردانده، آنها را با گفتار استادان شعر فارسی تصدیق می‌نماید. با این راه رادویانی صنعتهای شعر فارسی-تاجیکی را تدقیق کرده، انواع آن را مویین نمود. از این جهت «ترجمان-ال-بلاغت» برای تاریخ پااتیکة شعر تاجیکی قیمت بلند دارد. اینچنین مؤلف ضمن شرح صنعتهای بدیعی عاید به قانونیّتهای گوناگون شعر فارسی-تاجیکی ملاحظه‌های سودمند نظری بیان کرده است. در «ترجمان-ال-بلاغت» 22 صنعت شعری شرح یافته است، که هر یکی از آنها فصل علی‌حدة کتاب را تشکیل داده‌اند. در «ترجمان-ال-بلاغت» اوّل ترجمة اصطلاح به زبان فارسی، پس تعریف و نهایت ملاحظه‌های نظری مؤلف بیان گردیده است. «ترجمان-ال-بلاغت» منبة گرانبهای ادبیست، که برای آموختن ایجادیات شاعران و خصوصیتهای شعر عصرهای 10-11 مدد کلان می‌رساند. در «ترجمان-ال-بلاغت زیاده از 45 شاعر نامبر شده‌اند، که نام و نسب و نمونة شعر قسمی از آنها تنها به وسیلة همین کتاب معلوم گردید. «ترجمان-ال-بلاغت» در انکشاف بعدینة تدقیق صنعتهای بدیعی رل مویین بازید. از جمله، اثر رشید‌الدّین وطواط «حدایق-اسّیهر فی دقایق-شعر» (عصر 12) در جواب آن تألیف یافته است. «ترجمان-ال-بلاغت» سال 1949 ه‌ا طرف دانشمند ترک-احمد آتش با مقدّمة مفصلی به طبع رسید. بار دوّم سال 1961 در تهران نشر شده است.
x. شریف‌اف.