«تربیة اطفال»

«تربیة اطفال»، جمعیّت مخیمیست، که 1 دسامبر 1910 در بخارا تشکیل گردیده بود. مؤسسان آن معلمان مهمودّینبیک، عبدالعزیز، صادق پسر اشور، س. عینی، ا. منظم و دیگران بودند. س. عینی وظیفة اوّلین «تربیة اطفال» را از تشویقات عبارت می‌دانست. و سه مادّة اساسن نظامنامة «تربیة اطفال-را شرح داده، می‌نویسد، که این جمعیت در بین عامّه علم و معارف را تشویق می‌کرد و به طالب‌علمان مدد می‌رساند؛ در بین خلق ادبیات، گزیته و مجموعه‌ها را پهن می‌نمود؛ هر یک اعضای جمعیت با دو-سه گزیته و مجموعه و یک-دو کتاب ادبی، اخلاقی سفر کرده، آنها را در هر جای مناسب در بین خلق می‌خواند؛ به رغبتمندان به طور مجّانی ادبیات نو را انتشار می‌نمود و شخصان جدی و صمیمی را به گزیته و مجموعه‌ها آبونه می‌کناند؛ برهم دادن اسرافکاری و عادتهای بد (بزم و تویها، خدایها، بزکشیها) ، به خلق زحمتکش، به شخصان فقیر و معیوب یاری رسانیدن را به میان می‌گذاشت؛ بر ضد حکومت امیر تشویقات می‌برد، با دلیلهای عقلی و نقلی حرکتهای ظالمانة امیر، وزیر، قاضی، حاکمان و فتواهای نابجای ملّاهای جاهل را نشان می‌داد. به واسطة چنین تشویقات اعاایان «تربیة اطفال» تا اندازه‌ای در امارت بخارا و کشور ترکستان نفوذ سیاسی پیدا کردند.
جمعیت بعضی طالب‌علمان را برای تحصیل به استنبول، قزان، قریم، ترکیه می‌فرستاد.
جمعیّت «تربیة اطفال» هم در بخارا و هم در استنبول با نام «جمعیّت تعمیم معارف بوخا را» شعبه‌های رسمی و لیگلی داشت، که آنها در راه تعمیم معارف و تشکیل مکتبهای جدید در بخارا و ترکستان کارهای مهم را به جا می‌آوردند. س. تبراف.