تبل

طبل ساز ضربی موسیقی قدیمیست. طبل را از چوب می‌سازند. آن شکلاً مدوّر و درون‌خالی بوده، از دو طرفش پوست می‌کشند. قطر دایره‌اش 70-90، زهنی‌اش 30-40 سم. با چوب کوبک (ملایم) مانوازند.

تبل در عصرهای 12-10 تا م. در مملکتهای شرق میانه و نزدیک معمول بود. مثلاً، طبل را در سغد با ریسمان یا تسمه به کتف آویخته (یا به میان بسته) می‌نواخته‌اند. طبل را اساساً اسباب موسیقی رزمی دانسته‌اند:
فورو کوفتند از دو سو طبل جنگ،
گوزشت از سوریب درنگادرنگ
(شادی)
تبل را بعضاً زنها نیز می‌وواخته‌اند، از این رو آن را اسباب مراسّیمی و بزمی هم گفتن ممکن است. طبل شرقی را اسکندر مقدونی به قطار سازهای حربی داخل کرد، که با هم‌آوازی شیپور یونانی نواخته می‌شد. ولی در عصرهای اوّل میلاد شکل طبل تغییر یافت، آن نسبت به طبل پیشینه خردتر و کمی درازرویه بوده، به دهل حاضرة مردم هند و افغان و ایران و عرب مانندی داشت. همین نمود طبل (غیر از طبل رزمی) در دورة ساسانیان خیلی معمول بوده، آن را بیشتر زنان می‌نواخته‌اند. در عصرهای میانه هر دو شکل طبل استفاده می‌شد.
تبل در شکل تکمیلیافته‌اش در موسیقی معاصر (ارکسترهای سمفونی، اسبابهای خلقی، ایستردی و غیره) استفاده می‌شود. شکل خردش (دهل) در هندوستان، ایران، افغانستان و غیره معمول است.
. رحیم‌اف.