Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ
سورنه‌ای (از عربی، -جشن شاد و نه‌ای) ، ساز موسیقی نفسیست. در بین خلقهای تاجیک، ازبک، ترک، ساکنان کوکز، ایران و غیره پهن شده است. به نه‌ای شباهت داشته، سرش وسیع مخروطی، قسم پایانش نسبتاً باریک. درازی‌اش 45-55 سم. از چوب چارمغزیا زردآلو ساخته می‌شود. رویش 7 سوراخ و زیرش یک سوراخ آوازبرار دارد، که آن را با انگشت می‌پوشانند. نوگ باریکش دارای سرپوشیست، کی به آن نیچة فلزی و زبانک تُنُک قمیشیپیوست بوده، برای نواختن خذمت می‌کند. دیپزان سورنه‌ای از «ری» آکتوة یکم تا «س» آکتو دوّم و از آن هم بیشتر است. آوازش پرقوّت و جرنگدار. سورنه‌ای در تماشاهای عنعنوی تاجیکی (دار‌بازی، لوختک‌بازی و غیره) و مراسمهای خلقی با هم‌آوازی کرنه‌ای، نقاره یا دایره انسمبل خاص را تشکیل می‌دهد، همچون ساز یکّنوازی نیز مشهور است. علی‌الخصوص راههای نوازش سورنه‌ای در هوای مقام «نوا» خیلی معمول بوده، اساساً در تویهای عروسی اجرا می‌شوند. اکثر اصولهای نوازش سورنه‌ای به هوای رقص نیز موافقند. سلسلة «شادیانه»، «مناجات سورنه‌ای»، «رقص کلان» و غیره از جملة آنهاست، سورنه‌ای حالا در انسمبل و ارکستر اسبابهای خلقی کار فرموده می‌شود.
