سوغانی اسطرلابی احمد ابن محمّد

سوغانی اسطرلابی احمد ابن محمّد (سال تولد نامعلوم-وفات تقریباً 990) ، عالم معروف فارس-تاجیک. اصلاً از سوگان-یکی از دیهه‌های مروارود (در خراسان) بوده، قسم اساسی حیاتش در بغداد گذشته است. همچون استرانام، متیمتیک و اختراعکار اسبابهای استرانامی شهرت پیدا کرده، در مدرسه‌های بغداد عاید به علمهای دقیق درس گفته است. در دورة حکمرانی شرفودّوله (پسر عضدودّولة دیلمی) در بغداد رصدخانه‌ای بنا نموده است و همراه شاگردش ابوسهل کوهی سالهای 980-989 جرمهای آسمانی را مشاهده نموده، عرض جوگرافی بغداد و میل ایکلیپتیکه را نسبتاً صحیحمویین نموده است، که از قیمت اصل تنها 44″ فرق می‌کرد و خلاص (برای سال 985؛ 23ا35′).

اسار علمی سوغانی اسطرلابی به ساحه‌های گوناگون علمهای دقیق عاید بوده، متأسفانه اکثریّت آنها تا زمان ما نرسیده‌اند. از رسالهایسوغانی اسطرلابی «تختیت-ال-اسطرلاب» («خطاهای اسطرلاب») ، «کتاب فی تصحیح-ات-تام» («کتاب عاید به همواریهای پرّه») ، «قوانین علم هیعت» و غی را نامبر نمودن ممکن است.         x. عبدالله‌زاده.