ریلیزم سوسیالیستی

ریلیزم سوسیالیستی، متد ایجادی در ادبیات و صنعت است، که از صنعتکار تصویر حقانی، تاریخی-کانکریتی زندگی را در انکشاف روالوتسیانی آن در پرتو ایده‌آلهای سوسیالیستی، تربیة محنتکشان در روح سوسیالیزم و کمونیزم طلب می‌نماید. پیدایش و انکشاف رئالیزم سوسیالیستی به پهن‌شوی غایه‌‌های سوسیالیستی در مملکتهای گوناگون، به انکشاف حرکت کارگری روالوتسیانی وابسته است. رئالیزم سوسیالیستی همچون متد بدیعی ابتدای عصر 20 در روسیه، پیش از همه در ایجادیات مکسیم گارکیی تشکّل یافت. پس از مکسیم گارکیی تصویر ریلیستی حادثه‌های جمعیّتی و جهان‌بینی سوسیالیستی خصوصیت اساسی ایجادیبیات نویسندگان چندین مملکتها گردید (ا. بربیوس، م. اندیرسین-نیکسی، جان رد). بعد جنگ دوّم جهانی (1939-45) ، مخصوصاً پس از تشکیل سیستم جهانی سوسیالیزم، موقع رئالیزم سوسیالیستی  همچون پیشاهنگ پراگریسّ ادبی باز هم استوارتر گردید. برابر ایجادیات مکسیم گارکیی، ولاديمير ولاديميراویچ میکاوسکیی، م. ا. شالاخاو اینچنین تئاتر ک. س. ستنیسلوسکیی و و. ه. می‌ییرخالد، بازیافتهای کینیمتاگرفی س. م. اییزینشتیین، ا. پ. داوجینکا، موس-قی س. س. پراکافیف، د. د. شاستکاویچ، دراماتورگیة ب. ب. بریخت و و. و. ویشنیوسکیی و غیره تجربة ایجادی رئالیزم سوسیالیستی را وسعت دادند. اصطلاح «رئالیزم سوسیالیستی» در مطبوعات ساویتی اوّلین بار سال 1932 پیدا شد («لیتیرتورنیه گزیته»، 23 مه‌ای). مفهوم رئالیزم سوسیالیستی  در سعیزد 1-ام نویسن-دگان ساویتی (1934) به رسمیت درآمد. در سعیزد مکسیم گارکیی متد نو را همچون پراگرمّة ایجادی، که به تطبیق غایه‌‌های اومانیستی روالیوتسیانی نگرانده شده است، پیشنهاد کرد. رئالیزم سوسیالیستی  شکل نو شعور بدیعی بوده، عنعنه‌های اومانیستی صنعت گذشته را دوام می‌دهد و با مضمون نو سوسیالیستی پیوست می‌نماید. متد رئالیزم سوسیالیستی  بر کانسیپسیة تاریخی روالوتسیانی گمنیزم سوسیالیستی، که در آن غایه انکشاف بانظام انسان، ظهورات همه‌طرفة امکانیّتهای معنوی و اخلاقی او، مناسبت بینییکدیگری آدمان، مناسبت انسان به طبیعت و جمعیت افاده می‌شود، اساس یافته است. این تمایلات اومانیستی به تمام شکلهای مدنیّت سوسیالیستی خاص بوده، یکی از خصوصیتهای عمومی و مهم و فرق‌کنندة صنعت رئالیزم سوسیالیستی  به شمار می‌رود. برای فهمیدن پرنسیبهای صنعت سوسیالیستی ملاحظه‌های کلاسیکان مارکسیزم-لنینیزم اهمیت کلان دارند. عقیدة فریدریخ اینگیلس در بارة تاریخیّت درکشدة تفکر بدیعی در اساس پریپسیپ پرتییویّت ادبیات و صنعت، که ولاديمير الیچ لنین پیش گذاشته بود، انکشاف یافت. ولدیمر الیچ لنین خصوصیتهای اساسی ادبیات نو را عملاً نشان داد. پرتییویّت لنینی صنعت محض به هم آمدن دانش ابژکتیوی عمیق و فعالیّت سوبژکتیوی پفاسناک را طلب می‌کند. هر گاه کوششهای سوبژکتیوی شخصیت با روش ابژکتیوی تاریخ موافق آید، شخصیت امید و باوری پیدا می‌کند. در نتیجه برای فعالیّت روالوتسیانی انسان، برای انکشاف همه‌طرفة استعداد او، از جمله برای تشکّل و نشو و نمای فردیّتهای گوناگون ایجادی، زمینه به میان می‌آید.

روه نوآورانة رئالیزم سوسیالیستی  هنوز از دوره‌های اوّل انکشاف ادبیات ساویتی مشاهده گردید. ادبیات و سنه‌ات رئالیزم سوسیالیستی آبرز نو قهرمان مثبت مبارز، بنیادکار و پیشاهنگ را به وجود آورد. به واسطة قهرمان مثبت آپتیمیزم تاریخی رئالیزم سوسیالیستی  پرّه ظاهر شد. رئالیزم سوسیالیستی بینلمیللی بوده، از یگانگی تاریخی صنعت در زمان نوساز-های سوسیالیستی جهان عبارت است. این عمومیت در شکلهای گوناگون انکشاف متد نو ظهور می‌کند. به این مناسبت تجربة ادبیات و صنعت ساویتی برای انکشاف جهانی پراسیسّ ادبی اهمیت حل‌کننده دارد. ادبیات ساویتی را با تمام صفتهای خاص ادبیات ملّی، انعنه‌های تاریخی و دیگر خصوصیتهای فردی آنها رئالیزم سوسیالیستی  با هم متّحد می‌نماید. رئالیزم سوسیالیستی  در دوره‌های گوناگون وابسته به شرایط ملّی تاریخی شکلو  اسلوبهای نو پیدا کرده باشد هم، عمومیت اساسی خود را نگاه می‌دارد. ا. تورداوسکیی، میرزا تورسون‌زاده، ه. می‌جیلیتیس، چنگیز ایتمتاو اسلوب خاص ایجادی دارند، ولی با تمایل عمومی ایدئولوژی ایجادیاتشان به هم نزدیکند. رئالیزم سوسیالیستی  پراسیسّ یگانة ایجادی بوده. همیشه در تغییرات است. حالا رئالیزم سوسیالیستی  در ادبیات خارجی نیز جاریست. تغییرات عظیم سوسیالیستی، که در مم-لکتهای لگیر سوسیالیستی به وجود آمده است، باعث انکشاف رئالیزم سوسیالیستی  در ادبیات آنها گردید. از بس که شعور سوسیالیستی محنتکشان مملکتهای کاپیتالیستی همیشه پیش می‌رود، رئالیزم سوسیالیستی  در ایجادیات بسیار نویسندگان مملکتهای کاپیتالیستی نیز غلبه کرده ایستاده است. رئالیزم سوسیالیستی امکانیّت کلان ایجادی دارد. وه‌ای در دایرة یک یا چند طرز تصویر محدود نشده، جهتهای پیشقدم صنعت جهانی را فرا می‌گیرد، ادبیات تاجیک پس از روالوتسیة اکتبر با راه رئالیزم سوسیالیستی   جریان گرفته، دوره‌های گوناگون انک-شاف را از سر گذراند. اساس‌گذار رئالیزم سوسیالیستی   در ادبیات تاجیک عینی می‌باشد. انکشاف رئالیزم سوسیالیستی  در ادبیات تاجیک، وابسته به عنعنه‌هاپ ادبی ملّی خصوصیتهای فرق‌کننده دارد و آن موافق شرایط و وضعیت کانکریتی، طلبات استتیکی و ذوق بدیعی خوانندگان، موافق طلبات عنعنو و اسلوب و رویه‌های ادبی ملّی انکشاف می‌یابد. ادبیات تاجیک در تصویر رمانتیکی واقعیت، که ادامه‌ عنعنة ادبیات کلاسیکی فارس-تاجیک است، تجربة بایی دارد. تصویرهای رمانتیکی، شرطی، تمثیلی و دیگر واسطه‌های اسلوبافرینی همچون قسم ترکیبی رئالیزم سوسیالیستی  در اثرهای عینی («داخونده”، «جنگ آدم و آب*، «یادداشتها») ، لاهوتی («وطن شادی»، «دو نشان»، «تاج و بیرق»، «پری بخت») ، تورسون‌زاده («بهار و خزان»، «پسر وطن»، «ه‌ا گنگ تا کرمل») ، میرشکر («پنج ناآرام»، «قشلاق طلایی») ، مؤمن قناعت («داستان آتش»، «سروش استالینگرد») ، اثرهان جلال اکرامی و دیگر ادیبان تاجیک به نظر می‌رسند. در آثار بعضی نویسندگان تاجیک عنصرهای سینتیمینتلی، ناتورالیستی، نشانه‌های اسلوبو  رویة رمز و تمثیلی نیز وجود دارند، که خلاف تصویرات ریلیستی نیستند و متد رئالیزم سوسیالیستی  آنها را رد نمی‌کند. با وجود گوناگونیی  اسلوب و رویه‌های ایجادی ادیبان تاجیک قانونیّتهای اساسی و پرنسیبهای متد رئالیزم سوسیالیستی را رعایه می‌کنند و ادبیات تاجیک در اساس طلبات متد رئالیزم سوسیالیستی  پیش رفته ایستاده است.

دبیات: مرکس کرل ا اییگیلس فریدریخ، آب اسکوستوی. سبارنیک ستتیی، 3 ازدنی، تام 1-2„ مسکو، 1-967؛ ل ا ن ا ن  ولدیمر الیچ، آ لیتیرتوری ا اسکوسّتوی. (سبارنیک ستتیی. ]، مسکو، 1969؛ گارکیی مکسیم، آ لیتیرتوری. مسکو، 1061؛ س ا یف و ل ل آ ا و ا. ، عقیدخای ادبی لنین و ادبیات تاجیک، دوشنبه، 1973؛ تبراف س. ، رئالیزم سوسیالیستی-متد ادبیات ساویتی، دوشنبه، 1975* ش و ک و ر آ و م. ، پخلوهای تدکیق بدیعی. دوشنبه*     1976؛ آ و چ ا ر ا ن ک آ ا. ا. ، ساتسیلیستیچیسکیه لیتیرتوره ا ساوریمینّыی لیتیرتورنыی پراتسیسّ، 2 ازدنی. مسکو، 1973؛ م ا ر ک آ و د. ف. ، پرابلیمы تیاری ساتسیلیستیچیسکاگا رئالیزمه، مسکو، 1975؛ ساتسیلیستیچیسکیی رئالیزم نه ساوریمینّام ایتپی، مسکو، 1977.

یو. بابایف