پرکریت

پرکریت، پرکریتها، نام عمومی زبانها و لهجه‌های دورة میانة گروه زباهای هندی (هندواریانی)-ا هندوستان، که مرحلة ترقّی شیوه‌های قدیم هندویوراپایی را ادامه‌ داده، به رواج زبانهای نو هندی بنیاد گذاشته‌اند. نخستین نمونة متن خطی پرکریت به عصر 3 تا میلاد تعلق دارد. در اوّل پرکریت زبانهان گفتگوی عامّه بودند و با این خصوصیتشان از سنسکریت فرق می‌کنند؛ «پرکرته» طبیعی، عادّی، «سمسکرته» صندل داده شده، صنعی. بعدتر پرکریتها به زبانهای ادبی تبدل یافته، سه مرحلة انکشاف را (ابتدایی، میانه و آخرین) از cap گذرانیده‌اند. به زبانهای معمول مرحلة اوّل زبان یادگاریهای بودایی-پلی، پرکریتهای سنگنوشتهای شاه اشاکه، پیشچی ابتدایی و متنهای اپیگرافیکی جداگانه داخل می‌شوند. در مرحلة میانه پرکریتهای ادبی-شورسین، مگده، مهرشتر معمول بودند. زبان مرحلة آخرین اپبهرنشه (از عصر 5) می‌باشد. حجّتهای در ترکستان شرقی به دستامده، که به زبان کهراشته مرتّب گردیدند، به پرکریت من­سوبند. پرکریت ادبی در پاسه‌های دراماتورگ و صنعتکار بزرگی هندوستان قدیم کلیدسه، در اثرهای بهسه و دیگر استفاده شو­ده است. خصوصیتهای فونتیکی پرکریت ساننتها و دیفتونگها وجود ندارند؛ در حالت انتیرواکلی هم‌صداها تغییر می‌یابند؛ کلمه‌ها اکثراً با صداناک (هجای گشاده) به اتمام می‌رسند. خصوصیتهای مارفالاگی: از بین رفتن شمارة دوگانه، بندکهای شخصی فعل زمان گذشته؛ به هم نزدیک شدن اساسهای اسم و فعل؛ مانند شدن شکلهای پدیجی و غیره. در سینتکسیس تمایل انلیتیکی-استفادة کلمه‌های یاری‌دهنده برای افادة معناهای پدیجی، اس­تیفادة صفتهای فعلی افاده‌کنندة نمود و جنس در زمان گذشته و غیره به نظر می‌رسند.

د .: ویرتاگرداوه و. و. ، پرک­ریتы، م. ، 1978.

م. عثماناو.