پرگمتیکه

پرگمتیکه (از یونانی pragma، pragmatos-عملیات، فعالیت) ، یک ساحة سیمیاتیکه را گویند، که آن درجة افادة سیستم علامتها را در تفکر سوبژکت موافق قابلیّت محرکة او مویین می‌کند. غایه نخستین پرگمتیکه را چ. پیرس بیان نموده، منبعد چ. مار­ریس (اصطلاح «پرگمتیکه» به او منسوب است) و دیگر عالمان آن را انکشاف دادند. بر خلاف سینتکتیکه، که مناسبت صرف ترکیبی بین افاده‌های سیستم علامتها و تعبیر و تأویل آنها و سمانتیکه، که تعبیر و تأویل خود افاده‌ها را می‌آموزند، پرگمتیکه خاصیت مناسبت درک سیستم علامتها را توسط سوبژکت آشکار می‌سازد. در آن خصوصیت اسلوبی ز­بان برای درست فشمیدن بیان، معیار درست اختصار متن، دو­روست مویین نمودن تسابیلیّت فردی شرح‌دهنده و غیره مقام مخصوص دارند. پرگمتیکه همة خصوصیت و امکانیّتهای تفکر انسانی را به نظر گرفته، مویین نمودن شرایط استفادة خصوصیت و امکانیّتهای مذکور را تأمین می‌نماید. اصول پرگمتیکه در متیمتیکه و منطق متیمتیکی (مثلاً، در اثرهای متیمتیکهای گالّندی گ. منّوری، د. ون دنسیگه و همچنین در اولترهینتویتسیانیزم) وسیع اس­تیفاده می‌شوند. در این حال پرگمتیکه از معلوماتهای پسیکولوژی (علی‌الخصوص، پسیکولوژی اینجینیری) ، ایتا­لوژی (علم در بارة رفتار هیوانات) ، پسیکولوژی اجتماعی، زبان‌شناسی و دیگر علمها وسیع استفاده می‌نماید و به آنها تأثیر متقابله دارد.

د .: لاگیکه ا متدلوژیه نوک، م. ، 1967؛ نیلسان ن. ، اسکوسّتوینّыی انتیلّیکت، پیر. س انگل. ، م. ، 1973.