ازربایجانیها

آذربایجانیها (خود ازربچنلыلر گویند) ، ملّتیست در ا.ج.ش.س.، اهالی اساسی رسّ آذربایجان.  قیسمن در رسّ گرجستان، رسّ ارمنستان و رسّ داغستان، اینچنین در رسّ ازبیکستان و رسّ ترکمنستان زندگی می‌کنند. در ا.ج.ش.س. شماره‌اشان 5477 هزار نفر (1979) ، از آن جمله در رسّ آذربایجان 4709 هزار نفر. آذربایجانیها بیرون از حدود ا.ج.ش.س. در ایران (اساساً در آذربایجان ایران) و عراق مسکنند.

به زبان آذربایجانی گپ می‌زنند. دینداران مسلمانند. در ادبیات و خوجّتهای رسمی عصر 19-ابتدای عصر 20 آذربایجانیها را ترک، تاتار می‌نامیدند. در ایتناگینیز آذربایجانیها خلقهای قدیم محلی و قبیله‌های ایرانی و ترکیزبان (کیمّیریها، اسکیفها، گونّها، بلغارها، خزرها، آغوزقا، پیچنکخا) اشتراک کرده‌اند. پراسیسّ همچون خلقیت ت­شکّول یافتن آذربایجانیها اساساً در عصرهای 11-13 به آخر رسید.

در تقدیر تاریخی خلق آذر ابتدای عصر 19 در نتیجة به روسیه همراه شدن قسم شمال آذربایجانیها تغییرات مقیمم پراگریس­سیسی به عمل آمد، برابر ترقّیات مناسبتهای کاپیتالیستی ب­رای همچون ملّت تشکّل یافتن آذربایجانیها شرایط فراهم آمد.

میلّت آذربایجانیها عصر 19 در زمینة خلقیت آذر تشکّل یافت. بعد در آذربایجان غلبه کردن حاکمیت ساویتی (آوریل 1920) ، در جریان د-گرگونسازیهای سوسیالیستی، در نتیجة به حیات تطبیق نمودن سیاست ملّی لنینی آذربایجانیها به ملّت سوسیالیستی تبدل یافتند، که اساس آن را خواجگی سوسیالیستی و م­دنیّت ملّی سوسیالیستی تشکیل می‌دهد.

ازربایجانیها قسم ترکیبی عمومیت نو انتیرنسیانلی خلق ساویتیند. در جریان انکشاف ملّت سوسیالیستی آذر فرقیّت بین گروههای ایتنیکی آذربایجانیها (آیرومها. شهسیونها و غیره) برهم می‌خورند. دایر به تاریخ، خواجگی و مدنیّت آذربایجانیها نگرید. آذربایجان.

دبیات استاریه ازیربیدجنه، تام 1-3، جلد i-2، بک و. 1958-63؛ نرادы کوک­زه. تام 2، مسکو. 1962.