نوری

نوری، مادّه‌های آرگنیکی و غیریریارگنیکییست، که برای حاصلخیز نمودن خاک و بلند برداشتن صفت زراعت خواجگی قشلاق به زمین می‌‌اندازند. وابسته به ترکیب شیمیایی خود نوریهای آرگنیکی (پارو، کامپاست، نوریهای سبز و غیره) ، نوریهای مینیرلی (نوریهای نیتروژندار، نورهای (فسفردار، نوریهای کلییدار، نورهای کامپلیکسی، نوریهای آهکدار، میکرونورها) می‌شوند. نورهای. باکتریوی نیز موجودند. نوری حاصلخیزی خاک را بهتر کرده، پراسیسّهای خیمنیوی، فیزیکی و شیمیایی و میکربیالاگی آن را تغییر می‌دهد و رستنی را از مادّه‌های غذابخش تأمین می‌نماید.

تکرار و به مقدار زیاد انداختن نوری و دیگر اصولهای زراعت (شدگار، کشت علف و غیره) ممکن است پراسیسّ حاصل‌شوی خاک را تغییر داده، باعث تشکّل خاک حاصلخیز انتراپاگینی (زیرتیپ نو خاک) گردد. انسان با استفادة نوری به گردش مادّه‌ها در طبیعت فعالانه دخالت می‌کند، علی‌الخصوص بالانس مثبت مادّه‌های غذابخش را در زراعت به وجود می‌آرد.

ترز درست استفادة نوری به سبزش، انکشاف رستنی، ها­سیل و صفت آن تأثیر مثبت می‌رساند. ثمره‌بخشی نورن‌اندازی از خاصیت بیولوگی زراعت خواجگی قشلاق، موجودیّت عنصرهای غذایی در خاک، نمی خاک، ریکسیین محلول خاک و غیره وابسته است. نوری در زمین آبی خاسیل را خیلی بلند می‌بردارد. موافقت نوراندازی و آبیاری باعث سرفة آب و مادّه‌های غذایی رستنی می‌گردد. از نوری تأمین بودن 1 هکتار کشت یکی از نشان‌دهنده‌های اساسی ان­تینسیوانی زراعت است. تقریباً 50%-ا حاصل اضافه را از حساب استفادة نوری می‌گیرند. هااسیل اضافی از استفادة نوری به دست آورده شدة زراعتهای اساسی آجگی قشلاق ا.ج.ش.س. در جدول نشان داده شو­ده است.

هاسیل اضافی زراعت خواجگی قشلاق ا.ج.ش.س.، که در نتیجة به زمین ا ن داختن نو ر ا ه آ ا مینیر­لی به دست آورده شده است (معلومات تجربة انستیتوت عمومی‌اتّفاقی تدکیقات علمی نوری و خاک‌شناسی اگرانامی و دیگر مؤسسه‌های علمی برای سالهای 1965-75).

یستیفادة 1 تانّ  پارو سال 1-ام نوراندازی حاصل علاوگی گندم را 0، 2-0، 3 سینتنیر، کرتاشکه را 1-1، 5 سینتنیر، برگ و پایة سبز جواریمکّه را 3-4 سینتنیر زیاد می‌کند. در نتیجة استفادة یکجایه نوریهای مینیرلی و آرگنیکی در خاک سبک بیشتر حاصل علاوگی می‌گیرند. نوریهای آر­گنیکی، اینچنین گموس خاک را زیاد می‌گردانند و این برای بیشتر شدن مقدار نوریهای مینیرلی زمینه پیدا می‌کند.   پیش از ری­والیوسیه در روسیه، آسیای منیانه و از جمله تاجیکستان به زمین اساساً پارو می‌انداختند سال 1913 تنها 13 زواد (اوّلینش از سال 1860 در کونس) و تسیخهای سوپیرفاسفت بودند، که 129 هزار تُن سوپیرفاسفت استحصال می‌کردند.

در ا.ج.ش.س. از سالهای اوّل حاکمیت ساویت به استحصال نوری دقّت جدّی داده شد. سال 1918 سرکامیتیت عاید به نوری (سینتراتوک) تشکیل کرده شد. برای انکشاف خیمیکانی خواجگی قشلاق قرار کم کپسّ و ساویت وزیران ا.ج.ش.س. «در بارة تدبیرهای منبعد هم بلند برداشتن استفادة ثمره‌بخش نوریهای مینیرلی، کم کردن تلفات آنها هنگام حمل و نقل، نمگهداری و به خاک‌اندازی و تکامل امور اگراخیمیوی به کالخوز و ساوخازها» (1976) اهمیت کلان دارد. در پلن پنج‌سالة 9-م (1971-75) استحصال نوری خیلی افزوده، سال 1975 به 17200 هزار تُن رسید. سال 1980 استحصال نوری 103، 8 ملّیرد تانّه را تشکیل داد.

در تاجیکستان به کالخوز و ساوخازها دادن نوریهای مینیرلی از 479 هزار تُن (1965) به 914 هزار تُن (1980) رسید یا 86%-افزود. در ا.ج.ش.س. برای تأمین استپفادة باز هم درستر نوری مؤسسه‌های امور اگراخیمیوی و لبارتاریه‌های منطقوی اگراخیمیوی تأسیس یافته‌اند، که به آنها انستیتوت مرکزی امور اگراخیمیوی خواجگی قشلاق راهبری می‌کند (نگرید امور اگراخیمیوی }. به تدقیق نوری، تأثیر آنها به پراسیسّهای شیمیایی، جبیش آنها در خاک و رستنیها و حاصل اگ­راخیمیه مشغول است. در ا.ج.ش.س. شبکة مؤسسه‌های تدکیکات علمی (مثلاً، انستیتوت نوری و خاک‌شناسی اگرانامی، انستیتوت نوری و انسیکتافون-گیسیدها) موجودند، که به آموزش تأثیر نوری (معیار، اصول و مهلت نوراندازی) به حاصل مشغول می‌باشند.

کارهای تدقیقات علمی عاید به نوری در فکولتیت اگراخیمیه و خاک‌شناسی آکادمی خواجگی قشلاق مسکو به نام ک. ا. تیمیریزیف، انستیتوت اگراخیمیه و خاک‌شناسی آکادمی فنهای ا.ج.ش.س.، در کفیدرة اگراخیمیة انیویرسیتیت ما­سکوه، در بسیار انستیتوتها و ستنسیه‌های تچریبوی نیز گذرانیده می‌شود. راهبری علمی و متدی را عاید به تدقیقات ساحة خیمیکانی زراعت شعبة زراعت و خیمیکانی وسخنیل به عمل می‌برارد. در ریسپوبلیکة ما عاید به نوری در انستیتو­ت خاک‌شناسی، انستیتوت زراعت، انستیتوت باتنیکه، انستیتوت خواجگی قشلاق تاجیکستان و غیره تدکیقات علمی می‌برند. در اساس جمع‌بست تدکیقات وسیع و هرطرفة اگراخیمیوی خاک، خریطة اگراخیمیوی ا.ج.ش.س. (نگرید کرتاگرمّة اگراخیمیوی) ترتیب دا­ده شد، که ثمره‌بخشی استفادة نوری را در منطقه‌های گوناگون علمی و طبیعی نشان می‌دهد. آموزش نوری از روی پراگرمّة ساویت یاری همدیگری اقتصادی (ساو) نیز گذرانیده می‌شود. ا.ج.ش.س. اعضای مرکز بینلخلقی عاید به نوریهای مینیرلی می‌باشد. نگرید خیمیکانی خواجگی قشلاق.

دبیات: پرینیشنیکاو د. ن. ، آب ادابرینی پالیی ا سیوااباراتخ، ازبرنّجی. ستت، مسکو، 1982؛ سپرواچنیک پا ادابری­نی‌ام، مسکو، 1984؛ کارالکاو د. ا. ، مینیرلنыی ادابرینیه ا اخ رتسیا­نلنایی پریمینینی، مسکو، 1989؛ پریمینی­نی آرگنیچیسکیخ ادابرینیی، مسکو، 1971؛ ا و د آ ن ا ن ن. س. ، نوچنыی آسناوы پری­مینینیه ادابرینیی، مسکو، 1972.