ناهییبندی زلزله

ناحیه‌بندی زلزله، موی­ین کردن بلّناکی موضعهای زلزلخیه، حدود منطقه‌های بلّناکی آنها و دور تکرار زلزله در این ناحیه‌هاست. خریطن ناحیه‌بندی زلزله در اساس کامپلیکسانه مستیفاده بردن معلوماتهای سه‌ایس­مالاگی (تقسیمات فزایی منبعهای زلزله و ظهورات لپّشها در سطح زمین، مگنیتوده و یا انرژیة زلزله، تکرار یافتن آنها در مکان و زمان، ساخت عمقی قعر زمین و غیره) ، گیالاگی (تیکتا­نیکه و نیاتسکتانیکه، لرزش کفیده‌ها و گوناگونی نوترین حرکتهای تیکتانیک) و ژئوفیزیکی (ساخت قَبَتهای بالایی قشر ز­مین و منتیة بالایی آن، گردیینت میدانهای ژئوفیزیک، حرکتهای حاضره‌زمان و مانند اینها) ترتیب داده می‌شود.

در خریطة ناحیه‌بندی زلزله ناحیه‌های سیرزلزله‌ای نشان داده می‌شوند، که شرط و شرایط زمینشاو متوسط باشند. به این قبیل زمینها خاک، خاک ریگدار و ریگ نشسته، که در آنها امک آبهای زیرزمینی بیشتر از 9 م. ، اینچنین زمینهای شغلسنگ و کفدسنگ عمق آبهای زمینیشان 6-40 م می‌باشند، منسوبند.

با مقصد مویین کردن بلّناکی محلهایی، که برای ساختمان بناها یا خود شهرها جدا کر­ده می‌شوند، شرط و شرایط زمینی آن (خاصیتهای فیزیکی و دینامیکی قَبَتهای زمین، ریلیف محل، خصوصیتهای سپیکتری لیپیشها، ستخ آبهای زمینی و غیره) را به حساب می‌گیرند. این قسمت کار را میکروناهییبندی زلزله می‌نا­مند.

سالهای آخر در ساحة ناحیه‌بندی زلزله مفهوم به نام ناحیه‌بندی دقیق زلزله به میان آمد، که بین ناحیه‌های زلزله و میکروناهییبندی زلزله بعضی مسئله‌ها را حل می‌نماید. ناحیه‌بندی دقیق زلزله را آد­تن در موضعهایی می‌گذرانند، که برای ساختمان انشائاتهای بزرگ گیدراتیخنیک (مثلاً، ناحیة گاس-ا نارک و راغون) انتخاب کرده می‌­شوند. در آن بلّناکی ناحیه، وابسته به شرایطهای کانکریتی گیا­لاگی، عکسیلیراگرمّه (ثبت تیزشوی لپّشهای سه‌ایسمیکی) ، ولیساگرمّه (ثبت سرعت لادشخای سه‌ایسمیکی) ، سه‌ایسماگرمّة محل را معاینه می‌کنند، موجودیّت کفیده‌های خرد و کلان را آشکار می‌نمایند، خاموش شدن لتّیشهای زلزله، مکانیزم منبة زلزله، پهنایش زلزله را در عمق ز­مین و دیگر مسئله‌ها را می‌آموزند.

خریتة ناحیه‌بندی زلزله عادتاً در مسشتب­های 1: 1000 000، 1: 2500000، خریطة ناحیه‌بندی دقیق زلزله در مسشتبهای 1: 20000، 1: 40000، خریطة میکروناهییبندی زلزله در مسشتبهای 1: 10000، 1: 25000 ترتیب داده می‌شود. چنین خریطه‌ها را در ساختن بنا و انشائات چون نارمتیو استفاده می‌برند. 28، 6%-ا تمام تیرّیتاریة مملکتمان را ناحیه‌های زلزله‌خیز تشکیل می‌دهند. از آنها 2، 4%-اش ناحیه‌های نهبلّه و 3، 2%-اش ناحیه‌های هشتبلّه می‌باشند. در ا.ج.ش.س. کمچتکه، جزیره‌های کوریل، پریبیکلیه، آسیای م­یانه ناحیه‌های بیشتر زلزله‌خیزند. ناحیه‌های کوکز، قریم، مالدویه و سیرزلزله می‌باشند.

خریتة ناحیه‌بندی زلزلة آسیای میانه، از جمله تیرّیتاریة تاجیکستان را سال 1933 گی­الاگ معروف ساویتی د. ا. مشکی­تاو ترتیب داده بود. در جریان غن کردن معلوماتهای سه‌ایسمالا­گی و گیالاگی گیالاگ ساویتی گ. پ. گارشکاو سالهای 1940، 1949 و 1951 واریانتهای گوناگون خریطه‌های ناحیه‌بندی زلزله آسیای میانه را ترتیب داد، که آنها برای ساختمان انشائاتهای صناعتی و گرجدنی چون نارمتیو استفاده می‌شدند. سانیتر خریطة ناحیه‌بندی زلزلة آسیای میانه تحت راهبری س. و. می‌دویدیف (1957) ، علی‌الخصوص ناحیه‌بندی زلزلة تیرّیتاریة تاجیکستان تحت راهبری و. ن. گیسکیی، و. م. رییمن، ا. پ. کتاک (1963) ترتیب داده شدند. سال 1975 از طرف کالّیکتیو کلان مؤلفان تحت راهبری آکادمیک م. ا. سداوسکیی خریطة نو نارمتیوی ناحیه‌بندی زلزلة ا.ج.ش.س. کشیده شد.

گیالاگ و سه‌ایسمالاگهای تاجیک ا. م. بابایف، گ. و. کاتلکاو و ک. م. میرزایف سال 1978 خریطة نو ناحیه‌بندی زلزلة تاجیکستان را ترتیب دادند. فرق این خریطه از خریطه‌های موجودن ناحیه‌بندی زلزله در آن است، که در زانه‌های زلزله‌خیز، شرط و شرایطهای مقداری معلوماتهای سه‌ایسمالاگ، گیالاگی و ژئوفیزیک و تکرارشوی زلزله در ستروکتوره‌های کانکریتی زلزله‌خیز نشان داده شده‌اند. در این خریطه به جز ناحیه‌های 7، 8 و 9-بلّه، اینچنین سه کتگوری زیل­زیله نشان داده شده است، که موافقن در 30-300، 300-3000 و 3000-30000 سال زلزله یک مراتبه تکرار یافته می‌تواند. مؤلفان اثر مذکور برای این تدقیقات نوین سزاوار لوریت مکافات دولتی رسّ تاجیکستان به نام ابول ابن سینا گردیدند. خریطة ناحیه‌بندی زّیلزیله نیگ. مقالة زلزله.

د: سه‌ایسمیچیسکایی ریانیراونی ا.ج.ش.س. م. . 1968؛ سترایتیلستوا و سه‌ایسمیچی­سکیخ ریانخ. نارمы ا پرایکتیراونی، م. . <970؛ ببه‌یف ا. م. گوه دیگ. 1، سه‌ایسمیچیسکایی ریانیراونی تدجیکیس­تنه. د. . 1978.