نیاز‌محمّداو باباجان نیازاویچ

نیاز‌محمّداو باباجان نیازاویچ (05. 05. 1906، دیهه فیروزابة pیان کانیبا دام-25. 10. 1979، دو­شنبی) ، زبان‌شناس ساویتی تاجیک، دکتر علمهای فیلولوژی  (1948) ، پروفسور (1952) ، آکادمی اف رسّ تاجیکستان (1951) ، خادم خذمت‌نشان‌دادة علم رسّ تاجیکستان (1964).

ز عایلة کفشدوز. اعضای کپسّ از سال 1931. استیتوت معلمان تاشکینت را ختم کرده است (1929). سالهای 1929-1932 در زادگادش معلمی کرده است. پس از ختم اسپیرنتوره (1932-1938)-مدیر سیکتار تاریخ و زبان‌شناسی بزة تاجیکستانی اف ا.ج.ش.س. (1938-1941) ، دیرکتور انستیتوت تاریخ، زبان و ادبیات فیلیل تاجیکستانی اف ا.ج.ش.س. (1941-1944). سپس تحصیل در دکترانتوره (1944-1948). منبعد جا‌نشین رئیس پریزیدیوم فیلیل تاجیکستانی اف ا.ج.ش.س. (1948-1951) ، نایب پرزیدنت اف رسّ تاجیکستان (1951-1953) ، آکادمیک کاتب شعبة فنهای جمعیّتی اف رسّ تاجیکستان (1953-1962) ، مدیر سیکتار زبان انستیتوت ز­بان و ادبیات به نام رودکی اف تاجیکستان (1958-1976). از سال 1976 به نفقه برآمد. نیاز‌محمّد مؤلف مقاله و کتابهای بسیاریست. در مقاله‌های «شیوة تاجیکان شهرتوز» (1960) ، «شیوة تاجیکان کانی‌بادام» (1961) خصوصیتهای این دو شیوة تاجیکی را تحقیق کرد­ست. در تدقیقات او «سینتکسیس جمله‌های ساده در زبان ادبی تاجیک» (1960) واسطه‌های اساسی مناسبتهای سینتکسیسی، طرز و راههای اساسی علاقة کلمه‌ها، اعضاهای جمله و کلمه و عباره‌های توفیل مورد تقلیل قرار یافته است.

چند مقاله و کتاب نیاز‌محمّداو «آچیرکها عاید به بعضی مسئله‌های زبان‌شناسی تاجیک» (1961) از سینتکسیس جمله‌های مرکّب بحث می‌کنند. نیاز‌محمّداو در بارة زبان اثرهای ناصر خسرو، احمد دانش، س. عینی، م. تورسون‌زاده، ا. دهاتی، ج. اکرام و دیگر نیز یک سلسله مقاله‌ها نوشته است. تألیفات علمی نیاز‌محمّد دایر به مسئله‌های گوناگون زبان تاجیکی در کتاب او «زبان‌شناسی تاجیک» (1970؛ مکافات دولتی به نام ابوعلی اب­ن سینا، 1970) فراهم آمده‌اند. نیاز‌محمّد از سال 1938 اینجانب یکی از مؤلفان و مرتّبان کتابهای درسی و پراگرمّه‌های تعلیمی برای مکتبهای میانه و oلی بود. خذمت نیاز‌محمّد در تربیة زبان‌شناسان تاجیک بسا کلان است. با سه آردین «نشان فخری»، مدالها مکافاتانیده شده است.

د .: رستی ماو 3. ، عالم و پید­گاگ، د. ، 1066؛ بابادجن نییزاویچ نییزموxمّاداف، د. ، 1966.