موعتاد

معتاد (عادتکرده؛، اکّلیمتیزتسیه (از لاتین ad-به، برای و یون. klima-اقلیم) ، به شرایط نو مطابقشوی ارگانیزمها. موختاد عادتاً هنگام تغییرات فیزیولوژی مارفالاگی ارگانیزم به وجود می‌آید. تغییرات فیزیولوژی (دگرگون‌شوی مبادلة مادّه) در درون آرگ­نیزم از تأثیر شرایطهای تغییریافتة محیط بیرونی (روشنایی، خه را-رت، نمی هوا، ریجیم خوراک و غیره) cap می‌زند و از نسل به نسل نمی‌‌گذرد. تغییرات مار­فالاگی (دگرگون‌شوی ساخت ژنتیکی خیل بیولوگی) ارگانیزم از تأثیر انتخاب طبیعی به عمل آمده، از نسل به نسل می‌گذرد.

موعتاد طبیعی (هنگام کوچ هیواناتها تصادفاً از یک جایی به جای دیگر بردن رستنیها یا تخم آنها از طرف آدم، هیوانها و شمال) و صنعی (هنگام انترادوکسیه) ، می‌شود.

موعتاد رستنیها همه وقت اریل آنها را وسیع می‌نماید. مثلاً، با راه انترادوکسیة رستنیها در فیتاسیناز تاجیکستان بُلوط، زرنگ، اهر، گل طاووس، لالدرخت و غیره عادت کردند. هنگام معتاد رستنیهای فایده‌بخش اصولهای گوناگون اگراتیخنیکی اهمیتن کلان دارند. در اتّحاد شوعروی عاید به معتاد رستنیها در باغهای باتنیکی، نهالخانه‌های انترادوکسیاوی و مؤسسه‌های تدقیقات علمی (در تاجیکستان باگغهای باتنیکی دوشنبه، لنین‌‌آباد و پامیر) تجریهای علمی می‌گذرانند.

هنگام معتاد هیوانها در برابر عاملهای دیگر محیط بی­رونی رقابت در جستجوی خوراک، پناهگاهها، جایهای نسل‌‌گذاری و غیره اهمیت کلان دارند. در تجربة خواجگی معتاد با جایدیگرکنی صنعی هیوانهای فایده‌ناک وحشی و خواجگی قشلاق علاقه دارد. در وق-ت معتاد هیوانهای خواجگی قشلاق  وسولهای گوناگون زااتیخنیکی اهمیت کلان دارند. در اتّحاد شوعروی معتاد هیوانها در ممنوعگاهها، فیرمه‌های هیوانات پروری، قُروقها (زکزنیکها) به عمل برآورده می‌شود. در تاجیکستان معتادی هیوانها با دو راه گذرانیده می‌شود: با نمودهای نو بایگردانی فونة شکاری و صناعتی و نگاهداری و زیادکنن مقدار هیوانهای نادر و نیستشدیستاده. در این ساحه‌ها انیویرسیتیت زاالا­گیه و پرزیتالوژی اف رسّ تاجیکستان و ممنوعگاهای رامیت و بیشة پلنگان کاردان ثمره‌بخش می‌برند.

موعتاد آدم پراسیسّ مطابقشوی فعال (ادپتتسیة) ارگانیزم به اقلیم موتغییر می‌باشد. هنگام معتاد نخستین موازنت حرکت‌کنی ارگانیزم، که در جای زیست دائمی شکل گرفته است، تغییر یافته، آهسته به موازنت نو تبدل می‌یابد. در این حالت ریکسیة معتاد با مکانیزمهای رفلکتوری و نییراگومارلی به تنظیم د­راورده می‌شود. در آدمان سا­لیم عوض شدن اقلیم بیشتر به ارگانیزم اثر می‌کود.

د .: اکّلیمتیزتسیه جیواتنыخ ویتّیهاد شوعروی، المه-اته، 1963؛ ابدوسلیماو ا. ا.. د ا و ы د آ و  گ. س. (و دیگران) ، ریدکی ا اسچیزیوشی جیواتنыی تدجی­کیستنه، د. ، 1976.