موختاریت

موختاریت (از عربی-اختیار کرده شده، صاحب‌اختیار) ، حقوق خوداداره‌کنی، حلّ مستقلانة مسئله‌های دولتی در دایرة هوقوکهای خود. مختاریّت ساویتی نتیجة روالوتسیة اکتبر است. در تیرّیتاریة بعضی ریسپوبلیکه‌های اتّفاق غیر از ملّتهایی، که نام آنها به ریسپوبلیکه گذاشته شده است، دیگر خلقهای گروههای ملّی یکجایه زندگی می‌نمایند، که آنها با خصوصیتهای خاص ترقّیات خواجگی، معیشت از مده-نیتشاپ فرق می‌کنند. آنها صاحب مختاریت (اوطانامیه) می‌باشند. مختاریت-مستقلانه به عمل برآوردن حاکمیت دولتی و خوداداره‌کنی نسل داخلی، تشکیل آرگنهای حاکمیت خود، سود، مأموریت، مکتبها، مؤسسه‌های جمعیّتی و سیاسی، معرفتی و غیره. می‌باشد. مختاریّت ساویتی انکشاف آزادانة ملّتها را تأمین نموده، شکل ملّی دولتداری را در نظر دارد، که در دایرة آن خودمویینکنی ملّت به حیات گذرانیده می‌شود. مختاریّت ساویتی ملّی می‌باشد، یعنی در اساس به نظر گیرنفتن بطونی مویین اقتصادی، خصوصیتهای ترکیب ملّی و میشی در تیرّیتاریه‌های مویین تشکیل کرده می‌شود. وه‌ای با گوناگونی شکلهای خود فرق دارد. در بین آنها ریسپوبلیکه‌های اوطانامی ، ولایتهای اوطانامی و آکروگهای اوطانامی هستند.

در مختاریّت ساویتی همة آرگنهای حاکمیت دولتی، اداره‌کنی دولتی، سود و پراکورتوره اکثراً از اشخاص ملّت و خلقیتهای تهجایی عبارت بوده، چون قاعده به زبانهای ملّی، که مختاریّت را تشکیل کرده‌اند، کار می‌برند. مهمی این پرنسیب از آن عبارت است، که برای انکشاف مدنیّت ملّی شرایط همه‌طرفه موهییا می‌کند. مختاریّت ساویتی شکل س ا یا س ا و و مأموری دارد. مختاریّت سیاسی در دولتی اوطانامیة ملّی (ریسپوبلیکة اوطانامی) تجسم یافته، دارای حقوقهای وسیع، کانستیتوسیه، آرگنهای عالی حاکمیت دولتی و غیره می‌باشد. مختاریّت مأموری (ولایت اوطانامی، آکروگ اوطانامی) تنها به دایرة اداره‌کنی دخل دارد، که کفالت حقوقی آنها را قانون مخصوص («قانون در بارة ولایت اوطانامی»، «قانون در بارة آکروگ اوطانامی») مویین می‌کند. در اتّفاق ریسپوبلیکه‌های ساویتی سوسیالیستی ا.ج.ش.س. الحال در 5 ریسپوبلیکة اتّفاقی (ریسپوبلیکة ساسیتی فدراتیوی سوسیالیستی روسیه، ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی ازبکستان، ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی گرجستان، ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی آذربایجان و ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی تاجیکستان) 38 واحد تیرّیتاریوی اوطانامی-20 ریسپوبلیکة اوطانامی، 8 ولایت اوطانامی، 10 آکروگ اوطانامی موجود است.

کانستیتوسیة نو اتّفاق ریسپوبلیکه‌های ساویتی سوسیالیستی ا.ج.ش.س. اوّلین بار در تاریخ قانون‌‌گذاری کانستیتوسیانی ساویتی با موقع حقوقی مختاریّت ساویتی باب مخصوص بخشید، که این از حیاتی بودن ایده‌های لنینی مختاریت همچون واسطة نشو و نما و نزدیکشوی منبعدة ملّتها شهادت می‌دهد.

دبیات: کانستیتوسیة (قانونی اساسی) اتّفاق ریسپوبلیکه‌های ساویتی سوسیالیستی، دوشنبه، 1977: کانستیتوسیة سوسیالیزم موترقکی، دوشنبه، 1979.