مارخور

مارخور، بز کوهی، بز پرمشاه (capra (orthaegoceros) falconeri) ، هیوان جفتسوم و شینیست از جن­س وز. در رسّ تاجیکستان یک زیرنمود مارخور (س. f. heptneri) معلوم است. مارخور کلان‌جثّه، درازی‌اش 175-190 سم و قدش 90-115 سم، پایهای دراز پرقوّت، شاخ کلان و وزنین پرمشکل دارد. وزن مارخور نر 86-109 کگ و ماده‌اش 32-41 کگ. مارخور نر «ریش» دراز (تا 30 سم) دا­رد. زمستان پشمش دراز زیچ و مهین و تابستان کوتاه نسبتاً تُنُک. رنگش برتاب ملّه، بورتابن اشخبی یا خاکستررنگ سفید می‌شود. از 3-سالگی نسل می‌دهد. دور حملش 5-5، 5 ماه. ماههای آوریل یا ژوئن 1-2-تا می‌زاید. مارخور هیوان موضعهای کوهسار بوده، اساساً در بلندیهای تا 2500 م از ساحل بهر غله-غله (از 10 تا 30 cap) دچار می‌شود. خوراکش علف و برگ و شاخچة بتّه و درخت. مارخور اساساً در آسیای میانه، افغانستان، ایران و هندوستان وامیخورد. در ا.ج.ش.س.، از جمله رسّ تاجیکستان اساساً در جنوب و غربی قطارکوههای درواز، حضرت شاه، سرسرک، سنگلاخ دچار می‌ش­ود، که سرشمار آن از 1000 cap زیاد نیست (1977). مارخور را برای گوشت و پوستش شکار می‌کنند. نام مارخور همچون هیوان کم‌شمار و نادر در «کتاب سرخ» بینلخلقی و

«کتاب سرخ» ا.ج.ش.س. ثبت شد­ست. شکار مارخور منع است. سال 1972 قرار کرده شد، که در تاجیکستان با مقصد محافظت مارخور گوروک، (ایکزنیک)-ا دشتیجم (50 هزار گه) تشکیل کرده شود.

د .: جیزن جیواتنыخ. ملیکاپیتیو­شی ال زویر، ت. 6، م. ، 1971؛ سپاج­نیکاو گ. ن. ، دیکی کاپыتنыی تدجی­کیستنه، در مچم .: «ریدکی ملیکاپیت­یوشی فونы ا.ج.ش.س.»، م. ، 1976.

گ. و. سپاجنیکاو.