میلّь

میلّ (mill) جان ستیورت (20. 5. 1806، لاندان-8. 5. 1873، الیپان) ، فیلسوف، پازیتیویست، اقتصادچی و خادم جمعیّتی ایگلیس. به جهان‌بینی ملّ اقتصاد سیاسی د. ری­کردا، تعلیمات اتیلیتری ا. بینتم، فلسفة (بیرکل، د. یوم، آ. کانت، پسیکولوژی د. گرتل و جییمس ملّ تأثیر کرده است. به عقیدة ملّ همة دانش از تجربه بوده، پریدمیت آن احساس ماست. ملّ هم متریالیزم و هم ایده‌آلیزم را دو افراط «متافیزیکی» می‌دانست. او عقیده داشت، که متیریه محض امکانیّت دائمی احساسات، روح امکانیّت دائمی ادراک است. یک قطار نقطه‌های فلسفی و منطقی پازیتیویزم آ. کانت را معقول دانسته، تعلیمات اجتماعی و سیاسی او را انکار نموده است. موافق عقیدة ملّ اشیا بیرون از اد­راک وجود ندارد. انسان فقط «ظهوراتی» (احساس) را دانسته می‌تواند، که از دایرة آن بیرون برآمدن ممکن نیست. او در اثر «سیستم منطق» دیدوکتسیّه را همچون متد دانستن دانشهای نو رد و رل اندوکتسیّه را به تو­ر متافیزیکی مبالغه نموده، متد تدقیق اندوکتیوی الامهای سببی را بیان کرده است. ملّ در ساحة اخلاق («اتیلیترننیزم، 1863) به ا. بینتم پیروی کرده، حس و پرینتسیپهای اخلاقی را از تجربه می‌دانست. در ساحة اقتصادیات («اساسهای اقتصاد سیاسی و بعضی علاوه‌ها به فلسفة اجتماعی») به جای نظریة ارزش محنت د. ریکردا نظریة ولگری هرچه استحصالات را پیشنهاد نمود و طرفدار ملتوسگری بود. ملّ از روی عقیده‌های اجتماعی و سیاسی خود لیبرال برجوزیست.