قدریت

قدریت، اهمیت مثبت یا منفی ابژکتهای عالم بیرونه را نسبت به آدمان، صنف، گوروه و جمعیت گویند، که نه از روی خصوصیتشان، بلکه موافق استفاده شدنشان در ساحه‌های فعالیّت انسانی، منفعت و طلبات مناسبتهای اجتماعی مویین می‌شوند؛ معیار و طرز ارزیابی اهمیتیست، که در نارمه‌های پرینتسیپ اخلاقی، ایده‌آل، تعلیمات و مقکسد افاده می‌شود. در شکل جمعیّتی تاریخاً مویین دارای خصوصیتهای فرق‌کننده و درجة مویین ق. می‌باشد. که سیستم آنها درجة بلندتر تنظیم  یجتیمایی را تشکیل می‌دهد. در آن معمولاً معیارهای از طرف اجتماع (جمعیّت مذکور و گوروه اجتماعی) اعترافشده به وجود می‌آیند، ولی در همین زمینه نظارت کانکریتی و سیستمه‌های مخصوص آن، که به برساخت جمعیّتی موافقت می‌کند، به وجود می‌آید.

همة پدیده‌ها، حادثه و واقعه‌های پراگریسّیوی و میراث مدنی گذشته در جریان دانش، حقیقتهای علمی، بهبودی، خوشبختی و دیگ. خصوصیتهای اخلاقی و استتیکی آدم را ق.-ا اجتماعی مویین می‌کند. طرز بهادهی به آنها مثبت و منفی (خیر و شرّ، درست و نادرست، حسن و قبح و غ .) شده می‌تواند. ق. در جریان انکشاف تاریخی جمعیت تشکّل می‌یابد و از یک شکل به شکل دیگر می‌گذرد. چون، این جریانها به تغییر ساحه‌های گوناگون حیات انسان وابسته‌اند، حدود زمانی آنها هم از دایرة تغییرات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی بیرون می‌برآید. مس. ، «ق.-ا استتیکی دورة عتیقه اهمیت خود را بعد برهم خردن مدنیّت عتیقة یونان نیز گم نکرده است.

در جمعیّتهای انتگانیستی صنفها راجع به ق. تصوّرات گوناگون (خیر، حقیقت، آزادی و غ .) حاصل می‌کنند، ولی پیوسته به آنها ق-ا عمومی‌انسانی نارمه‌های مویین اخلاق (میراث پیشقدم مدنیّت معنوی گذشته) عمل می‌کند.

ش. سولیماناو.